Şimdiye kadar en az 50 Ukraynalı şair ve yazar Rus işgalcilere karşı savaşırken cephede hayatını kaybetti.
50'den fazla Ukraynalı şair ve yazar savaşta hayatını kaybetti. (Fotoğraf: Sergei SUPINSKY / AFP)
34 yaşındaki şair Maxim Krivtsov’un ölümü Ukrayna’yı şoke etti. Ne var ki, Krivtsov savaşta ölen tek şair değil. Şimdiye kadar en az 50 şair ve yazar Rus işgalcilere karşı savaşırken cephede hayatını kaybetti. Soru şu: Bu hal böyle devam ederse Ukrayna edebiyatının geleceği ne olacak?
11 Ocak 2024 Perşembe günü Kiev’deki Aziz Michael Katedrali, yas tutan insanlarla hıncahınç doluydu. Vagonlara eğilen siviller ve askerler, cephede Rus işgalcilere karşı savaşırken hayatını kaybeden savaşçı, şair ve fotoğrafçı Maxim Krivtsov’a veda etti.
Kiev’li asker 7 Ocak’ta Kharkiv bölgesinde öldüğünde sadece 34 yaşındaydı. Her zaman gülümseyen ve hikâyeler anlatan, zor durumda olanlara gerçeklik boyutu kazandırmak için kendi yahut üçüncü şahısların deneyimlerinden örnekler veren bir adamdı.
Maxim Krivtsov, genç yaşından itibaren, izciliği andıran kamplarda oymak liderliği yaparken bile insanların kolektif gücüne inanırdı. Uysal biriydi.
Cesareti ve konuşma yetenekleriyle dikkat çeken bir “Nestor” idi adeta. Kelimelerin gücüne inanırdı. O kelimeler ki, dünyayı algılama ve onun önemli anlarını koruma yoluydu.
Irpin ve Butcha’da etrafa saçılmış cesetler hakkında yazarken, ölülerin hayatlarını yeniden inşa etmek ve çağdaş Ukrayna tarihinin kara sayfalarına değer katmak isterken bu daha da böyleydi. Bu kitaplarda, sivil ölüler insanlıklarını kaybediyor ve yakınları tarafından tanınana kadar sayılara dönüşüyorlardı.
Savaş Alanından Şiirler adını taşıyan ilk eseri, 2023 yılında, PEN Ukrayna tarafından Yılın En Önemli Şiir Kitabı seçilmişti.
İşin tuhafı, Kiev Üniversitesi’nden Prof. Andriy Savenko’nun aktardığına göre Krivtsov, ödül haberini cephede öğrenmişti. Küçük bir çocuk kadar mutlu olmuştu. Kitaptaki şiirlerin yarısı, savaşın insanlık dışı koşullarını anlatmak için İncil’den öğeler içeren savaş deneyimlerine dayanıyordu. Örneğin, Meryem Ana’ya bir kurtarma aracı sürücüsü rolü verilmişti.
Andriy Savenko’ya göre, “seyahat etmeyi, özellikle de insan uygarlığından uzak yerlere gitmeyi severdi. Doğayı, çiçekleri, ağaçları, nehirleri, dağları ve ormanları severdi; onlarla bütünleşirdi. Çok genç yaşta şiirini yüksek bir seviyeye çıkaracak zamanı olmamasına rağmen, bunlar yetenekli bir şairin şiirleriydi, yenilikçi unsurlar, kırık kelimeler, yarısı Ukraynaca, yarısı İngilizce. Bir dilin çerçevesine hapsolmak istemeyen lirik bir şair. Geleneğin ve geçmişin ağırlığını taşımayan, ama canlı ve cansızla sohbet etmek isteyen geniş bir ufuk açan taze bir şarap şiiri.”
Krivtsov’un eserlerini basan yayıncı Vladislav Kirichenko, Radio Free Europe’a verdiği demeçte, genç şairin “küçük bir güneş gibi çok sıcak ve parlak bir adam olduğunu” söyledi. Tipik bir savaşçı kişiliğine sahip değildi. “Kimse onunla ilk karşılaştığında elinde silah tutabileceğini düşünmemişti.”
Buna rağmen Maxim Krivtsov, Rusya’nın Kırım’ı ilhak ettiği 2014 yılında gönüllü bir savaşçı olarak eline silah almıştı. Fotoğraf çektiği, Yurcash grubu için şarkılar yazdığı ve şiirler yazdığı birkaç yıllık bir aradan sonra Ruslarla savaşmak üzere ülkesinin birliklerine geri dönmüştü.
Öyle çok seviyordu ki ülkesini, başına geleceğini biliyormuş gibi, şiir kitabının telifiyle Ukrayna ordusuna kitap alınmasını vasiyet etmişti.
Maxim Krivtsov, vatanlarını savunmak için ellerinden geleni ardına koymayan edebiyatçıların (şairler, düzyazı yazarları, çevirmenler) uzun listesinde yer alıyordu. PEN Ukrayna’nın kayıtlarına göre, 24 Şubat 2022’den bu yana en az 50 şair ve yazar hayatını kaybetti.
Bu ölenlerden biri de Uluslararası Edebiyat Derneği’nin Ukrayna şubesinin “ruhu” Victoria Amelina idi. Amelina, 1 Temmuz 2023’te, 37 yaşında, Kramatorsk’ta gerçekleşen Rus füze saldırısında aldığı yaralara yenik düşerek hayatını kaybetti. ABD’de yaşıyordu. Rus birliklerinin işgaliyle birlikte Ukrayna’ya dönmüştü. Dönerken de yanında bir miktar ilaç ve ekipman getirmişti. O ki, bir insan hakları aktivistiydi ve bir yazar olarak uluslararası üne ve varlığa sahipti. Doğal olarak Rusya’nın kara listesinde olduğuna inanıyordu.
Victoria Amelina (Fotoğraf: Sergei SUPINSKY / AFP)
Şiirleri ve düzyazıları, sofistike göndermelerden ve imgelerden yoksun, ancak düşündürücü ve sadeydi.
Kazandığı bursla 12 yaşındaki oğlunu yanına alarak Paris’e taşınmayı planlıyordu. Orada, adalet arayan Ukraynalı kadınlar hakkında yazmak istiyordu.
Çalışmasının merkezinde, ölenlerin yakınlarından ve Ukrayna topraklarının dört bir yanından savaştan kurtulanlardan topladığı röportajlar ve tanıklıklar vardı. Kiev’deki Polonya Enstitüsü’nün Joseph Conrad Korzeniowski Edebiyat Ödülü’ne layık görülmüş ve Avrupa Birliği Edebiyat Ödülü için kısa listeye kalmıştı.
Bugüne değin hayatını kaybeden bazı şair ve yazarlar şöyle:
Oleksandr Kuzenkov, Volodymyr Vakulenko, Oleksandr Gosilik, Valery Horbik, Artem Dovgopoly, Gleb Babic, Oleksandr Osadko, Bogdan Sliushinsky, Basil Bogach, Ilya Chernilevsky, Oleksandr Berezny, Natalia Karakoz, Nadia Agafonova, Yuri Ruff, Oleksandr Kislyuk…
NOT: Metin, ‘kyivindependent.com’, ‘kathimerini.gr’, ‘socialportal.info’ portallarından özetlenmiştir.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
