Norveç'te açılan 'İnsan Olmak' isimli sergide 6,5 yıl Silivri Cezaevi'nde kalan Zaman gazetesinin görsel yönetmeni Fevzi Yazıcı'nın resimleri sergileniyor.
Oslo’daki tarihi Norveç Kraliyet Sarayı ile modern Opera Binası arasında bulunan Grafill Görsel İletişim Merkezi’nde şu günlerde heyecanlı ve hummalı bir bir faaliyet var. “İnsan Olmak” temalı bir serginin ilk açılışı yapılıyor. Norveç sanat dünyasının önde gelen isimlerinin yanında çok sayıda insan hakları lideri ve gönüllüsü serginin açılışı için kuyruğa girmiş durumda. Heyecanla eserleri görmeyi bekliyorlar. Sergiyi özel kılan ise yıllarca Zaman gazetesinin görsel yönetmenliğini yapan, 2016 yılında akla hayale gelmeyen iddialarla hapse atılan Fevzi Yazıcı’nın Silivri Hapishanesi’ndeki hücresinde çizdiği eserlerin yer alması.
“İnsan olmak – İnsan onuru, eşitlik ve adalet üzerine bir sergi” başlığı ile sanatseverlerin ilgisine sunulan eserler, insan haklarının farklı yönlerini görsel iletişim yoluyla ortaya koyuyor. İnfografikler, grafikler ve posterlerin bulunan sergide Fevzi Yazıcı‘nın da illüstrasyonları sergileniyor. Yazıcı‘nın resimleri, Zaman gazetesinin görsel yönetmeni olduğu için mahkûm edilen ve hapse atılan Yazıcı‘nın hücresinde çizdiği kişisel yorumlarını ve duygularını ifade ediyor. Yazıcı resimlerini, “hücremdeki manevi portre“ diye betimliyor. Eserleri sanatseverlerin gözünde daha da büyüten ise, hapishane hücresinde izin verilen birkaç araçla gerçekleştirilmesi: sıradan bir tükenmez kalem, ucuz kağıtlar ve bir cetvel. Yazıcı eserleri ile adeta sanatçının, her türlü şartta üretebilceğinin en dikkat çekici örneklerini ortaya koyuyor.
‘Koyu Beyaz’ başlıklı sergide yer alan çizimler, Zaman Gazetesi Görsel Yönetmenliği nedeniyle hapsedilmiş Fevzi Yazıcı’nın, ‘hücremin ruhsal portresi’ olarak adlandırdığı kişisel duyguların görsel anlatımı. Bu çalışmalar, Yazıcı’nın Silivri’deki hapishane hücresinde bulunmasına izin verilen ‘tükenmez kalem, ucuz kağıt ve bir cetvel’ ile gerçekleştirildi.
Yazıcı’nın eserleri, “Koyu Beyaz“ başlığı altında sergileniyor. Koyu Beyaz, adeta bir gazetecinin sanatla şekillenen hayatının hikâyesi. Hiç işlemediği bir suçtan dolayı altı buçuk yıl cezaevinde kalan bir gazetecinin hikayesi. Başlangıçta müebbet hapis cezasına çarptırılan, üç yıl sonra 11 yıl 3 aya indirilen ceza nedeniyle Yazıcı, Haziran 2023‘te, altı yıl yedi ay cezaevinde kaldıktan sonra serbest bırakıldı. Sanatçı, bu süre zarfında psikolojik, entelektüel ve sanatsal yaşamını tecritte sürdürmeye çalıştı. Koyu Beyaz, hücrede zayıf ışık altında, çizim aracı olarak sadece siyah tükenmez kalem ve ucuz kağıt kullanılarak ortaya konan eserlerden oluşuyor. Çizimlerin noktasal tekniği ve çok uzun süre içinde üretilmesi, sembolik olarak “Yüksek Güvenlikli Silivri Hapishanesi’ndeki zorlu koşulları tanımlıyor. Fevzi Yazıcı, profesyonel çizim malzemeleri yasak olduğu cezaevinde kaldığı süreyi şöyle özetliyor: “Zaman gazetesinin görsel yönetmeniyken yoğun hayatıma sanatsal bir bakış açısı katmak için toplantılarda tükenmez kalemle çizerdim. O zamanlar zamanım yoktu ama özgürlüğüm vardı; şimdi zamanım var ama özgürlüğüm elimden alındı. Ne kadar ironik, değil mi?”
Yazıcı’nın eserleri geçtiğimiz yıllarda Washington Post gazetesi tarafından özel ek olarak okuyucularına verilmiş, daha sonra da ABD’nin New York ve Minneapolis şehirlerinde düzenlenen sergilerde sanatseverlerle buluşmuştu.
Grafik tasarımcı ve görsel iletişim doçenti Geir Goosen tarafından düzenlenen sergide yer alan diğer gruplar ise Visualizing Palestine (VP), Kadın Hakları İnsan Hakları, Sınır Tanımayan Posterler ve Bahia Shehab. VP, Filistinlilerin deneyimlerini görsel olarak aktarmak için 2012 yılından beri dünyanın değişik yerlerinde sergiler düzenliyor. Kadın Hakları İnsan Hakları örgütü, “Toplumsal Cinsiyete Dayalı Eşitsizlik, Şiddet ve Ayrımcılığa İlişkin Uluslararası Posterler sergisi“ ile katlıyor. Sıklıkla göç, oy hakkı, sürdürülebilir kalkınma gibi konuları temel alan Sınır Tanımayan Posterler, bu sergiye dünyamızda daha fazla nezaket ihtiyacını ele alan posterler ile katlıyor. Lübnan/Mısırlı sanatçı Bahia Shehab ise modern kimlik ve antik kültürel miras arasındaki etkileşim ve kesişime odaklanan eserleri ile katılıyor.
Norveç’te görsel iletişim alanında eğitim gören veya çalışanlara yönelik, kâr amacı gütmeyen bir dernek olan Grafill, 1991 yılından beri 1700‘den fazla üyesiyle grafik tasarım, illüstrasyon, animasyon, çizgi roman/karikatür ve dijital tasarım alanlarında çalışan bir kuruluş. Grafill, görevini, üyelerinin mesleki, ekonomik, yasal ve sosyal çıkarlarını geliştirmek ve korumaktır olarak açıklıyor. Bu çerçevede düzenlenen sergiler ile üyelerinin ve sanatseverlerin görgü ve bilgisinin artırılması hedefleniyor. Grafill ayrıca Norveç‘te her yıl düzenlenen ve ülkenin görsel iletişim alanındaki en büyük yarışması olan Visuelt ve Årets vakreste Bøker (Yılın En Güzel Kitapları) da sürdüren bir kurum.