2023 Türkiye seçimlerinin ardından, anketler ile gerçek sonuçlar arasındaki fark, araştırma şirketlerinin güvenilirliği ve şeffaflığı üzerindeki soru işaretlerini arttırdı. Türkiye'deki araştırma şirketlerinin çoğunun önemli kuruluşlara üye olmadığı ve denetim raporlarının eksik olduğu belirtiliyor.
Türkiye’de yapılan seçimlerin ardından ortaya çıkan birçok konu, seçmenin güvenini zedeleyerek siyasi gündemden uzaklaştırdı. Bu konuların başında, seçim araştırmalarının magazinsel bir gündeme dönüşmesi ve kamuoyunu etkileme potansiyeli geliyor. Araştırma şirketlerinin sahipleri, ekranlarda analizler sunarak seçim gündemini şekillendiren açıklamalarda bulunuyor.
Ancak, bu araştırmaların içeriği, detayları ve güvenilirliği sıkça göz ardı ediliyor. Mayıs 2023 seçimlerini doğru tahmin eden bazı firmaların sitelerinde bile temel ilke ve prosedürler, kalite kontrol süreçleri hakkında bilgi bulunmuyor. Türkiye Araştırmacılar Derneği (TÜAD), The World Association for Public Opinion Research (WAPOR), veya European Society for Opinion and Marketing Research (ESOMAR) gibi önemli kuruluşlara üyeliklerine dair bir iz bulunmamakla birlikte, şirketlerin kamuya açık denetim raporları da eksik.
Açık kaynaklardan ulaşılabilen tek denetimin 2014 yılında TÜAD tarafından gerçekleştirildiği görülmekte. Ancak bu rapor, şirketlerin büyük çoğunluğunun denetimi kabul etmediğini de ortaya koyuyor.
2023 yılında yapılan seçimde, seçim anketleri ile gerçekleşen sonuçlar arasındaki farklar, birçok etkenin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan hatalara işaret ediyor.
Olası bu hatalardan biri örneklem hatası. Anketler, tüm seçmenlere değil, temsili bir grup üzerine uygulandığı için örneklem hatası kaçınılmaz hale geliyor. Örneğin, 55 milyon seçmenden oluşan bir ülkede, 3 bin kişiye yapılan anket, gerçek oy oranında sapmalara neden olabilir. Hata payını azaltmak için anket sayısının arttırılması öneriliyor.
Aynı zamanda kararsız seçmenler, kasıtlı olarak anket sonuçlarının çarpıtılması, tercihlerin doğru belirtilmemesi ve seçimlerde hile yapılması anket sonuçları ile gerçek sonuçlar arasında önemli farklılıklara neden olabilir.
Kamuoyu ile paylaşılan araştırmalara bakıldığında araştırmaların bütçesi daha uygun olan telefonla görüşme (CATI) metoduyla gerçekleştirildiği görülüyor. Bu nedenle, bir araştırmanın detaylarına bakmak, o araştırmanın güvenilirliği hakkında önemli bilgiler içerir.
Türkiye’deki siyasi araştırmalara bakıldığında genellikle telefonla arayarak (CATI) veya yüz yüze görüşme (CAPI) yöntemiyle yapıldıkları görülmekte. Bu iki yöntem kıyaslandığında hangisinin daha doğru olduğunu direkt söylemek mümkün değil. Ancak artı ve eksi yönleri değerlendirildiğinde yüz yüze yapılan araştırmaların çoğunluğu temsil etme bakımından daha güvenilir olduğu söylenebilir.
Bir araştırmanın 81 ilde gerçekleştirilmiş olması o araştırmanın doğrudan güvenilir olduğu anlamına gelmiyor. Araştırmanın güvenilirliğini belirleyen temel faktör, örneklem dağılımının doğru şekilde yapılmış olması.
Örneğin, eğer görüşülen katılımcıların yüzde 85’i sadece İstanbul’da ve yüzde 15’i diğer illerden seçildiyse, bu durum araştırmanın temsil gücünü sorgulanır hale getireceği belirtiliyor. Dolayısıyla, araştırmanın çok sayıda ilde gerçekleştirilmiş olması, örneklem dağılımının dengeli olmadığı durumda güvenilirliği artırmaz. Önemli olan, örneklem seçiminde adil bir dağılımın sağlanması ve verilerin genel popülasyonu temsil etme kabiliyeti olduğu ifade ediliyor.
Bir sonraki aşamada, bu araştırmaların tekrar edilip edilmediğini, yani tutarlılıklarının izlenebileceği bir araştırma serisinin bulunup bulunmadığını sormak mümkün. Ancak, aynı özelliklere sahip iki farklı grupla bile 1 hafta arayla yapılan görüşmelerde farklı sonuçlar elde edilebilir.
Bu tür araştırmaların bir trend gösterse bile, genellikle kamuoyuyla paylaşılmadığı için bu bilgiye erişmek zordur. Bu nedenle, bu konuda değerlendirme yapmak her zaman mümkün olmayabilir. Ancak, ESOMAR’ın raporu, bir seçim araştırmasının sonucu doğru tahmin etme olasılığının, o araştırmanın seçim dönemine yakın olması ile pozitif bir ilişkiye sahip olduğunu göstermekte. Bu nedenle, trend araştırmalarını; araştırma sonuçlarının dikkate değerliği, firma güvenilirliği, seçmen davranışını yorumlama gibi konularda bir araç olarak değerlendirmek önemli.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
