Maraş merkezli depremlerin üzerinden bir yıl geçti. Depremden sonra en çok yöneltilen soru “Devlet nerede?” oldu. Yaraların henüz sarılamadığı depremde bazı isimler ise hafızalara kazındı. İşte Haluk Levent’ten Lütfü Savaş’a, Volkan Demirel’den Taha Duymaz’a o isimler…
Maraş merkezli 11 ili vuran 7,8 ve 7,7 büyüklüğündeki depremlerin üzerinden tam bir yıl geçti. Resmi rakamlara göre depremlerde 53 bin 537 kişi hayatını kaybetti, 107 bin 213 kişi ise yaralandı.
Depremin üzerinden bir yıl geçmesine rağmen depremzedelerin sorunları halen çözülebilmiş değil.
Maraş depremlerinde en çok yöneltilen soru “Devlet nerede?” oldu. Kamuoyunun yakından tanıdığı isimler yardıma koştu, kimileri de enkazın altında kaldı.
Peki, şu ana kadar depremlerle ilgili akıllarda ne kaldı, kimlerin ismi ön plana çıktı, depremin sembolleri ne oldu?
İşte 11 maddede depremin en çok konuşulanları:
Kuşkusuz deprem sonrası adı en çok öne çıkan isim sanatçı Haluk Levent oldu. AHBAP Derneği’nin kurucusu Haluk Levent, deprem sonrası enkaz altında kalanlara ilişkin kendisine gelen ihbarları duyurması ve deprem bölgesine yaptığı yardımlarla ön plana çıktı.
Haluk Levent, AHBAP’a yapılan yardımların 2 milyar lirayı bulduğunu söyledi. Levent, “Bağışlar geldiğinden bu yana deprem bölgesi için 1 milyar TL’nin üstünde kullanım yaptık. Kalan paranın çok büyük bir bölümünü ise deprem konutları için harcamaya karar verdik. Depreme tam dayanıklı çelik konstrüksiyon evler. 2 katlı olacak şekilde. 83 metre kare. İlk etapta 1150 ev. Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya ve Gaziantep’te 2+1 çelik konstrüksiyon ev inşaatlarına başlıyoruz. Devlet bize arsayı veriyor. 3 ayrı firma ile inşaata başlıyoruz. Evleri 6 ayda teslim edeceğiz. Bu konuda AFAD’tan ve bölge valiliklerinden altyapı desteği de alacağız” demişti.
Levent, yapılan bağışlar nedeniyle AKP’liler tarafından hedef alındı, kendisi ve derneği hakkında pek çok iddialar ileri sürüldü. MHP lideri Devlet Bahçeli daha Haluk Levent’i hedef alarak ‘devleti aciz göstermeye çalışmakla’ suçladı.
Babala TV sunucusu Oğuzhan Uğur da Haluk Levent gibi depremin ilk anından itibaren yardım eden isimlerden biri olarak ön plana çıktı. Enkaz altında kalanlara ilişkin yardım taleplerini sosyal medyasından paylaşan Uğur, daha sonra Haluk Levent’in AHBAP ekibiyle ortak çalışarak deprem bölgesi için seferber oldu.
MHP lideri Devlet Bahçeli, Haluk Levent ve Oğuzhan Uğur’u hedef aldı ve şunları söyledi: “Devleti bir kenara itip, ahbap çavuş ilişkileriyle yardım toplanması, bu kapsamda paralel bir hat kurulması devletin inandırıcılığını bir nevi gölgelemektir, bizim nazarımızda da itibar edilmemesi gereken bir yanlıştır. Devletin yapamadığı, yatıştıramadığı ve yetişemediği ne vardır da AHBAP’çılar ve Babala’cılar akbaba gibi kanat çırpmaktadır? Bu sahtekarların televizyonlarda artık yer almaması lazımdır.”
Kızılay Başkanı Kerem Kınık, deprem sonrası, insanlar soğuk havada çadır beklerken satılan Kızılay çadırları ve son kullanma tarihi geçmiş gıda ürünleriyle gündemdeydi. Deprem sonrası çok sayıda bina yıkılırken depremzedeler sokakta kaldı. Bu durum da, “Kızılay, AFAD çadırları nerede?” tartışmasına neden oldu. AHBAP Derneği kurucusu Haluk Levent’e bu süreçte Kızılay’ın çadır sattığı ortaya çıktı. Türk Eczacılar Birliği (TEB) Başkanı Arman Üney, Kızılay’dan tanesi yaklaşık 140 bin TL’ye 5 çadır satın aldıklarını açıkladı. Haluk Levent daha sonra Kızılay’dan çadırın yanı sıra 30 bin adet bozulmayan gıda ürünü satın aldıklarını da duyurdu.
Kızılay Başkanı Kerem Kınık ise gelen tepkilerin üzerine çadır satışını savundu. Kınık, “İşbirliği ahlakidir, akılcıdır, yasaldır. Aksini iddia eden ise ya meseleyi anlamamış ya da kötü niyetlidir” dedi. Tartışmaların hedefindeki Kızılay Başkanı Kerem Kınık, 14 Mayıs seçimlerine iki gün kala görevinden istifa etti.
Hatayspor Teknik Direktörü Volkan Demirel deprem sonrası Hatay’daki çalışmalarıyla gönüllere taht kuran bir isim oldu. Demirel, deprem sabahı sosyal medyadan yaptığı yardım çağrısıyla zihinlere kazındı. Instagram hesabından, “Burada herkes perişan. Hatay perişan. Herkes can çekişiyor. Buraya lütfen ambulans yardımı yapılsın. Hatay kentinde durumlar çok kötü. Yardım edin, insanlara ulaşamıyoruz. Kim gelecekse gelsin artık. Kimseye ulaşamıyoruz. Biz kendi imkanlarımızla fazla bir şey yapamıyoruz. Ne kadar imkan varsa, hepsini göndermenizi istiyorum. Sadece Hatay değil, çevre illerde de durum aynı. Allah rızası için yardım edin” demiş, gözyaşlarına boğulmuştu.
Hatayspor Sportif Direktörü Taner Savut ve futbolcusu Christian Atsu depremde enkaz altında kalarak hayatını kaybetti. Tesisleri ağır hasar gören, stadı ve antrenman tesisleri çadır kente dönüştürülen, giyecek forması olmayan Hatayspor, Volkan Demirel önderliğinde ligde tutunmaya çalışıyor. Hatayspor’u çok sevdiğini belirten Volkan Demirel, “İşler iyi giderse bundan sonraki senelerde, belki de ömür boyu burada kalabilirim. Benim derdim kariyer, o takım, öbür takım gibi planlar değil” dedi.
Eski futbolcu Gökhan Zan, Maraş depreminden en fazla etkilenen illerinde başında gelen Hatay’da ilk günden itibaren yardıma koşan, yetkililere yardım için çağrısında bulunan bir isim oldu.
Hatayspor Yardımcı Antrenörü Gökhan Zan, depremin vurduğu Hatay’da AFAD’ın geç müdahale etmesine tepki göstermişti. Zan, “Sen AFAD’sın, senin bize ulaştırman lazım. Ben şu anda depremzedeyim. Eğer hala burada çadırı olmayan binlerce insan varsa, bunu kimse dile getiremiyorsa, bu insanlar soğuktan mı ölsün?” demişti.
Zan, “Benim 8 tane cenazem var. Neyle defnedeceğim? Benim kepçeye ihtiyacım var. Geceye kadar kepçe gelsin diye bekledim. Daha fazla koordine olmamız lazım. Bu yavaş ilerliyor. TIR geliyor, oraya boşaltıyor veya özür dilerim, insan değillermiş gibi üstlerine atıyor. Bu şekilde mi motive edilecek insanlar” sözleriyle dikkat çekmişti.
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, Hatay’a yaptığı ziyarette Gökhan Zan’a sarılarak, “Oğlum sen bizi ayağa kaldırdın” demiş, daha sonra Zan’ı İYİ Parti’den milletvekili adayı yapmıştı.
Zan, seçim sonrası tartışmaların odağındaki İYİ Parti’den istifa etti.
Maraş depremlerinin en ağır vurduğu illerin başında Hatay geldi. Deprem sonrası adı en çok tartışılan isim ise CHP’nin Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş’tı. 1759 binanın yıkıldığı kentte 975 yapının ruhsatsız olduğu tespit edildi. 31 Mart’ta yapılacak yerel seçimlerde CHP’nin yeniden Lütfü Savaş’ı aday göstermesi tartışmalara neden oldu.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, tepkiler sonrası “Alternatif bulamadık” açıklamasıyla dikkat çekti. Lütfü Savaş ise depremle ilgili, “Biz her şeyi yaptık, ama görevini yapmayanlar hâlâ şu anda makamlarına oturuyorlar” savunmasını yaptı.
Savaş, ruhsat verilen yapıların yıkılmasıyla ilgili de şunları söyledi: “Ben sadece 5 yıl ruhsat verecek pozisyonda oldum. Antakya Belediye Başkanı iken. Ben orada iken 76 belediye başkanlığı vardı. Bütün bunların ruhsat ve yapı kullanım izin verme yetkisi vardı. Rönesans’ın benimle alakası yok. Bizim yanımızdaki bir beldenin sınırları içerisindedir. Bu süreçte ben Antakya belediye başkanıydım.”
Tiyatrocu Orhan Aydın, deprem sonrası Hatay’da bulunan kızı ve eski eşine ulaşamadığını açıklamıştı. Aydın, Twitter hesabından yaptığı ilk paylaşımda, “Kızıma ve annesine ulaşamıyorum” diye seslenmişti. Oyunca daha sonra kızı ve eski eşinin adresini yazarak, enkaz altında olduklarını söylemiş ve “İmdat!” diyerek yardım istemişti.
Daha sonra eski eşinin enkazdan kurtulduğunu duyuran Orhan Aydın, “Çocuğumun anası Elif Torun Öneren’i enkazdan halk çıkarmış. Sıra kızımda (haydi canım benim haydi diren) tek varlığımdır ve çok canım acıyor. Ülkem için ağlıyorum. Bizi yalnızca dayanışma kurtarır” ifadelerini kullandı.
Ancak yardımların geç ulaşması nedeniyle Orhan Aydın’ın kızı Eylem Şafak Aydın hayatını kaybetmişti.
Kırsal bir mahalledeki evlerinin mutfağında yaptığı yemekleri ve tarifini sosyal medyadan paylaşarak milyonlarca takipçiye ulaşan 17 yaşındaki Taha Duymaz, Hatay’da ailesiyle birlikte enkaz altında kaldı. Depremin üzerinden 12 gün geçtikten sonra Taha Duymaz’dan acı haber geldi.
7 kız ve 5 erkek kardeşi olan Taha Duymaz, maddi imkânsızlıklar nedeniyle eğitim hayatını ilkokul 4. sınıfta sonlandırmıştı. Duymaz’ın hayali aşçı olmaktı. Taha Duymaz katıldığı bir programda söylediği, “İnsanın ömrü kelebek gibi” sözleriyle akıllarda kalmıştı.
Deprede enkaz altında kalan kızının elini bırakmayan baba Mesut Hançer’in fotoğrafı depremin simgelerinden biri oldu. Acılı baba, 15 yaşında kızı Irmak Leyla’yı kaybetti. Dünyaca ünlü oyuncu Angelina Jolie, acılı babanın karesi ile yardım çağrısında bulundu. Daha sonra AFP’ye konuşan Mesut Hançer, depremde annesini, kardeşlerini ve yeğenlerini de kaybettiğini söyledi, “Ama hiçbir şey bir çocuğunu gömmekle kıyaslanamaz. Bu acı tarif edilemez” dedi.
Deprem sonrası Meksika’dan gelen arama kurtarma ekibine eşlik eden ve üç kişinin kurtarılmasında önemli rol oynayan Alman kurdu Proteo, operasyon sırasında hayatını kaybetti.
Arama kurtarma köpeği Proteo’nun heykeli, 2011 Van depreminde arama kurtarma çalışması yaparken yaşamını yitiren Japon yardım gönüllüsü Dr. Atsushi Miyazaki’nin adını taşıyan parka dikildi.
Deprem sonrası dünya yardım için seferber oldu. Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, AB’nin Türkiye’de deprem bölgesine 8 milyon euroyu aşan tutarda insani yardım gönderdiği ve ek finansman ayırmak için çalışma yaptığını açıkladı. İlk yardım bildiren ülkeler İsrail, ABD, Azerbaycan ve İran oldu. Türkiye ile gerilim yaşayan Yunanistan yardıma koştu. Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda “Yunanistan, kaynaklarını seferber ediyor ve hemen yardım edecek” dedi. Alman hükümeti, 21 Şubat’a kadar Türkiye ve Suriye’de depremlerden etkilenenlere yönelik 108 milyon euro değerinde afet yardımı ve insani yardım gönderdi.
İngiltere’de 15 sivil toplum kuruluşunun oluşturduğu Afetler Acil Durum Komitesinin (DEC) başlattığı yardım kampanyasına 5 milyon 650 bin euroluk destek veren İngiliz hükümetinin kurtarma faaliyetleri süresince yaptığı yardımlar, toplamda 48 milyon 591 bin euroya ulaştı.
İspanya’da 8 binden fazla belediyenin büyük bir kısmı meclislerinde aldıkları kararlarla 1000 eurodan 80 bin euroya kadar farklı miktarlarda para yardımı yaparken bazı özerk yönetimler de nakdi yardım kararı aldı. Türkiye’de Garanti BBVA bankasının hakim ortağı İspanyol BBVA bankası 32 milyon euro ile en büyük yardımı yapan kurum oldu. Ayrıca dev tekstil firmaları ve süpermarket zincirleri toplamda 3 milyon 450 bin euro kadar yardımda bulundu. Yardımların, Kızılay ve AFAD ile İspanya’daki Kızılhaç, Caritas veya diğer STK’ler aracılığıyla yapıldığı açıklandı.
İtalya, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu’na (IFRC) Türk Kızılayın acil durum faaliyetlerini desteklemek için mali yardım yaptı. Toplam 1 milyon 750 bin euroluk yardımın 1 milyon eurosunun Türk Kızılay’a tahsis edildiği, 750 bin eurosunun ise Suriye Kızılayı’nın olduğu açıklandı.
Hollanda Kızılhaçı ve UNICEF’in de içinde bulunduğu 11 yardım kuruluşunun ortaklaşa düzenlediği “Giro555” isimli yardım organizasyonuna 108 milyon 501 bin 189 euro yardım yapıldı.
Polonyalı PAH isimli STK, 640 bin 485 euro topladı. Estonya, toplamda 400 bin euroluk yardım yaparken; Letonya 70 bin euro nakdi yardım gönderdi. Finlandiya, Türkiye ve Suriye için toplamda 1 milyon euro nakdi yardım taahhüt etti. Macaristan’da Türkiye’nin Budapeşte Büyükelçiliğinin açtığı hesapta 293 bin 870 euro toplandı.
Avusturya, depremlerin akabinde Türkiye’ye 3 milyon euroluk yardımda bulunacağını duyurdu. Aralarında Avusturya Kızılhaçı, Caritas yardım kuruluşu ve çok sayıda Türk sivil toplum kuruluşunun yanı sıra bireysel olarak toplananlarla birlikte yardımların toplam miktarı 9,5 milyon euroyu aştı.
İsveç’te Türkiye’nin Stockholm Büyükelçiliğinin koordinasyonunda 657 bin euro, yardım kuruluşu Hasene aracılığıyla 234 bin euro toplandı. İsveç hükümetinin Türkiye ve Suriye’ye toplam 14 milyon avroluk insani yardım yaptığı açıklandı.
6 Şubat’ta 11 ili etkileyen depremler sonrası depremzedelere yardım için “Türkiye Tek Yürek” kampanyası düzenlendi. Ancak toplanan 115 milyar liranın ne için, nerede kullanıldığı tam olarak bilinmiyor.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer’in deprem bölgesi için toplanan bağışlarla ilgili soru önergesine verdiği yanıtta, bağışlandığı belirtilen 115 milyar liranın 85 milyarının toplandığını, bağışını henüz yapmayanların belirlendiğini ve bağışların tamamlanması için sürecin devam ettiğini açıkladı.
Öte yandan, o dönem İçişleri Bakanı olan Süleyman Soylu’nun, yurttaşlardan ‘kahvaltılık ürün, çay ve şeker’ istemesi gündem olmuştu.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
