Müzeden camiye dönüştürüldüğünden beri yaşanan skandallarla gündemden düşmeyen Ayasofya'ya bu kez ağır tonajlı kamyonlarla girilmesi kamuoyundan büyük tepki çekti. Asırlık yapıya zarar vereceğini kaydeden uzmanlar, skandalın sorumlularını istifaya çağırdı. Skandaldan sorumlu olan Vakıflar Genel Müdürlüğü ise “Her şey bilimsel. Tarihe zarar verilmiyor” savunması yaptı.
UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Ayasofya-i Kebir Camii’ne yüksek tonajlı kamyonların sokulduğu görüntüsü Türkiye’yi ayağa kaldırdı.
Restorasyon sırasında 45 tonluk 3 kamyonun cami içindeki görüntüsü tartışma yarattı. İmparator Kapısı girişine vinçle iskele kurulmasını eleştiren uzmanlar, kuyumcu titizliğiyle yapılması gereken çalışmaların ağır tonajlı iş makinalarıyla yapıldığını söyleyerek, UNESCO ilkeleri gereği tarihi yapılarda ağır tonajlı ekipman kullanımının yasak olduğunu hatırlattı. Ayasofya’nın altındaki 1 kilometrelik kanal ve geçitlere de dikkat çekilerek ‘çökme’ tehlikesi vurgulandı. Vakıflar Genel Müdürlüğü ise sürecin tamamen kontrollü ve bilimsel doğrultuda yürütüldüğünü savundu.
Vakıflar Genel Müdürlüğü restorasyonda iş makinalarının kullanımının zorunlu olduğunu söyleyerek Bilim Heyeti ve Koruma Kurulu kararıyla işlemin gerçekleştiğini belirtti. Özel bir platform yapılarak kamyonların sahip olduğu 45 ton ağırlığın zemine dağıtıldığını ve metrekareye 6 ton ağırlığın düşmesinin zemine zarar vermeyeceğini kaydetti.
Öte yandan Ayasofya’daki restorasyon skandalına iktidar yakın medyanın savunmaya geçmesi de dikkat çekti. Bakanlıktan yapılan açıklama “Katmanlı platform kuruldu, tarihi zemin korundu” başlıklarıyla haber yapıldı. Bilim Kurulu’nun, iddiaların aksine araçların çok katmanlı özel bir zemin üzerinden camiye sokulduğunu ve “sıfır risk” oluşturduğunu söylediği iddia edildi.
Türkiye gazetesine açıklama yapan Ayasofya Camii Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ahmet Güleç, kararın bilim kurulunca yaklaşık bir yıl süren araştırmalar ve zemin testleri sonrasına alındığını söyledi.
Prof. Güleç, kamyonların restorasyon iskelesinin kurulumu için kontrollü bir şekilde camiye sokulduğunu ve bu yapılmadan önce çok katmanlı “özel bir koruma platformu” oluşturulduğunu ifade etti. Güleç, caminin zeminine önce “geotekstil” adı verilen bir malzeme serildiğini, sonrasında kum konulduğunu, ardından ahşap ve en son metal tabakalar yerleştirildiğini anlattı.
Görüntülerdeki 15 tonluk kamyonlar ve vinç platformları, zemine yerleştirilen özel taşıyıcı plakalar üzerinde caminin ana girişinden içeri alınırken, pek çok kullanıcı bunu “tarihi dokunun riske atılması” olarak yorumladı. Sanat Tarihi Uzmanı Yelda Yalaman görüntülere “1 değil, 2 adet vinç taşıyan kamyon Ayasofya’nın içinde… Yorum yok” sözleriyle tepki gösterdi. 21. YY Türkiye Enstitüsü Türk Dünyası Araştırmaları Merkezi Başkanı Coşkun Faik Kavala da “Zemine platform kurulmuş olsa da tonlarca ağırlıktaki araçları Ayasofya’nın içinde görmek hepimizi endişelendirdi. Umarız diğer restorasyonlar gibi olmaz” ifadelerini kullandı.
Dünyaca ünlü sanatçı Ahmet Güneştekin Ayasofya’daki kamyon rezaletine tepki göstererek, “Ayasofya, insanlığın ortak vicdanıdır! Böylesine bir yapının kalbine iş makineleri sokmak, restorasyon değildir. Olsa olsa hafızaya karşı işlenen bir körlük, insanlığa yapılan bir kötülüktür… Kültür mirası bir milletin değil, insanlığın vicdanıdır. Ve biz o vicdanı korumakla yükümlüyüz” dedi.
Anavatan Partisi eski Genel Başkanı nesrin Nas ise tepkisini “Rezalete bakar mısınız? Tarihe böylesine saygısızlık ve umursamazlık olur mu? Ayasofya insanlık mirası. Hoyratça yok ediyoruz. Hiçbir şeyin değeri yok. İnsanın, çevrenin, tarihin…Hepsi bizim elimizde heder oluyor” sözleriyle dile getirdi.
Arkeolog Müge Kortanoğlu ise şunları söyledi:
“UNESCO ilkeleri gereği Dünya Mirası Statüsündeki yapılarda ağır tonajlı ekipman kullanımı yasaktır. Alınan tedbirler yeterli olmayabilir. Aşırı yük ve titreşim, geri dönüşü olmayan hasarlara neden olabilir.. Ayasofya çok değerlidir. Hasar görebileceği en ufak bir risk bile göze alınmamalıdır.”
Stanford Üniversitesi’nden tarihçi Prof. Dr. Ali Yaycıoğlu ise Ayasofya’daki kamyon fotoğrafını “Photo of the year” (Yılın fotoğrafı” notuyla sosyal medya hesabından paylaştı.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
