Türkiye’de kamu ve özel sektör kaynakları ağırlıkla ulaştırma ve konut sektörüne gitti. Özel sektörde, 2000 - 2024 yılları arasında, tarım yatırımlarının payı yüzde 3’ten yüzde 1’e gerilerken, ulaştırma yatırımlarının payı yüzde 29’dan 33’e, konut yatırımlarının payı ise yüzde 27’den 30’a yükseldi. Son beş yılın ihale şampiyonları ise muhalefetin ‘beşli çete’ diye andığı müteahhitler oldu.
Türkiye, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidara geldiği 2002 yılından bu yana yol ve inşaat ağırlıklı büyümesini sürdürüyor. Kalkınmanın asıl motoru kabul edilen sanayi yatırımları artmazken, stratejik öneme sahip tarım yatırımları geriliyor.
Strateji Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre, özel sektörde, 2000 – 2023 yılları arasında, tarım yatırımlarının payı yüzde 3’ten yüzde 1’e geriledi. (2024 sonu itibariyle bu eğilimin sürmesi bekleniyor.) İmalat yatırımlarının payı yerinde saydı. İmalat sanayinin yatırımlardaki payı, 2000 yılında yüzde 24’ken, 2024’te de bu oran değişmedi. Ulaştırma yatırımlarının payı yüzde 29’dan 33’e yükseldi. Konut yatırımlarının payı yüzde 27’den 30’a çıktı. Böylece özel sektör yatırımlarında ulaştırma + konutun payı yüzde 63 ile toplam yatırımların 3’te 2’si düzeyine yaklaştı.
Özel sektörde eğitim yatırımlarının payı yüzde 2’de kaldı. Sağlık yatırımları bazı ara yıllarda artmakla birlikte yüzde 3’ü aşmadı. Sadece madencilik sektörünün yatırım payı yüzde 1’den 2’ye çıktı. Turizm ve enerjinin toplamdaki payında da azalma gerçekleşti. Kamu kesiminde tarım yatırımlarının payı yerinde saydı. 2000 yılında yüzde 10’du, 2024 beklentisi de yüzde 10.
Kamuda oransal olarak en yüksek artış madencilik sektöründe gerçekleşti. Bu sektörün toplam yatırımlardaki payı 2000 yılında yüzde 1’di. 2024 itibariyle yüzde 5’e yükselmesi bekleniyor. Kamuda da yatırımların yıldızı ise ulaştırma. 2000 yılında bu sektörün toplam yatırımlardaki payı yüzde 36’ydı. 2024 itibariyle yüzde 37’ye ulaşması bekleniyor. Eğitim yatırımlarının payı 2000 – 2024 yılları karşılaştırmasında değişmedi, yüzde 12 olarak kaldı. Sağlık yatırımlarının payı yüzde 5’ten yüzde 7’ye çıktı. 2000 – 2024 (tahmini) döneminde ulaştırma yatırımlarının payı kamu + özel toplamda yüzde 30’dan 33’e, konut yatırımlarının payı yüzde 21’den 27’ye yükseldi.
Bu iki sektörün toplamdaki payı 2000 yılında yüzde 51’di. 2024 sonu itibariyle yüzde 60’a çıkması bekleniyor. Bu veriler, Türkiye’nin AK Parti döneminde, sanayi ve tarımın geri plana atılarak, inşaatla büyüme tercihini yansıtıyor.
Peki bu devasa yatırımları kamu ihaleleri yoluyla hangi şirketler gerçekleştirdi. İnşaat sektöründe son 5 yılda en çok kamu ihalesi alan müteahhitler listesinde 5 Türk şirketi dikkat çekiyor. ENR listesi olarak bilinen ve ‘csnturkiye’ tarafından açıklanan listeye göre ilk 5’deki firmalar son 5 yılda 161 milyar 306 milyon liralık 55 ihale aldı.
İşte o beş şirket ve ihale miktarları:
– Kalyon İnşaat: 49,7 milyar lira tutarında 17 sözleşme,
– Kolin İnşaat: 40,4 milyarlık liralık 15 ihale,
– Cengiz İnşaat: 33,9 milyar liralık 12 ayrı ihale.
– ERG İnşaat: 21,3 milyar lira tutarındaki Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren ihalesi,
– Rönesans İnşaat: 15,8 milyar lira tutarında 10 ayrı ihale
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
