Türkiye’de Merkez Bankacılığının tarihi 100 yıla yaklaşıyor. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra modern anlamda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, ilk kez 3 Ekim 1931 tarihinde faaliyetine başladı. Merkez Bankası’nın göreve başlamasıyla, Türkiye küresel finans sistemine dahil oldu ve kendine ait bir para politikasını oluşturdu.
Türkiye Cumhuriyeti anayasasında Merkez Bankası’nın görev tanımı, ‘fiyat istikrarıyla’ sınırlanmıştır. Yani bankanın temel görevi para politikalarını yöneterek, enflasyonu kontrol altına almaktır. Cumhuriyet tarihi boyunca siyasi krizler ve istikrarsızlıklarla boğuşan Türkiye’de, Merkez Bankası yönetimlerinin bu görevi başarıyla yürüttükleri söylenemez. Zira yakın tarihimizde düşük enflasyonlu dönemler istisna olarak kalırken, ülkemiz hep yüksek enflasyonlu dönemlerle boğuşmak zorunda kalmıştır.
90’larda yüksek enflasyonun asıl suçlusu olarak Koalisyon Hükümetleri ilan edilmiştir. Siyasi istikrarsızlık ve onun beslediği ekonomik krizler alıp başını gittiğinde, Merkez Bankaları’nın yapabileceği fazla bir şey de kalmıyor aslında. Sürekli yüksek faizle yaşamaya alışan bir ülkede, Merkez Bankası’nın enflasyona karşı elindeki neredeyse tek silah olan yüksek faiz politikalarının çok da işe yaramadığını, yakın tarihimizde sık sık gördük.
Türkiye’de son 23 yıldır tek parti iktidarı var ve son 10 yıldır yine yüksek enflasyonlu dönem yaşıyoruz. Tek parti iktidarı ve siyasi istikrarın, fiyat istikrarının garantisi olduğu tezi de çoktan tarih oldu.
Buna rağmen Türkiye, Adalet ve Kalkınma Parti iktidarının ilk 10 yılında düşük enflasyonlu bir dönem yaşadı. Enflasyonun tek haneye indiğini de gördük. Yüzde 5 ve 6 gibi hiç alışık olmadığımız seviyeler yaşandı enflasyonda.
İşte bu dönemin mimarıydı, geçen ay kaybettiğimiz Süreyya Serdengeçti.
2001 yılında, Ecevit liderliğindeki koalisyon hükümetinin atadığı Merkez Bankası başkanıydı, Süreyya Serdengeçti. Türkiye onun başkanlığında enflasyon canavarını kontrol almayı başarmış ve bu da, Ak Parti iktidarının ilk döneminin en büyük dopingi olmuştu.
Türk ekonomi tarihinin en zor dönemleri olan 2001 krizi döneminde Merkez Bankası’nın dümeninde Süreyya Serdengeçti vardı.
İstanbul’da 1952’de doğan Süreyya Serdengeçti, ilk ve orta öğrenimini İstanbul’da Mahmutpaşa İlkokulu ve Galatasaray Lisesi’nde sürdürdü. 1979’da ODTÜ İktisat Bölümünü bitiren Serdengeçti, 1980’de TCMB Dış Borç Erteleme Bölümü’nde göreve başladı. 1982’den itibaren Döviz İşlemleri Müdürlüğünde görev alan Serdengeçti, 1984-1986 yıllarında ABD Vanderbilt Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nde yüksek lisans yaptı.
Yurda dönüşte Merkez Bankasında döviz rezervlerinin yönetiminde çalışmaya devam eden Serdengeçti, 1990’dan itibaren üst düzey görevleri üstlendi. Şubat 2001’de başlayan ekonomik krizin hemen ardından Mart ayında Merkez Bankası Başkanlığı’na atandı. Başkanlık süresinin sona erdiği 14 Mart 2006’ya kadar görevde kalan Serdengeçti, ülkenin ekonomik bunalımdan çıkmasında ve enflasyonun düşmesinde başat rol üstlendi. Ondan sonra görevi de, kendi ekibinden Durmuş Yılmaz devraldı. Süreyya Serdengeçti, 26 Temmuz 2025’te 73 yaşında vefat etti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanlığı’nın yanı sıra devlet bakanlığı ve milletvekilliği görevinde bulunan Rüşdü Saracoğlu, Ankara’da 1948 yılında doğdu. Eski Başbakanlardan Şükrü Saracoğlu’nun torunu olan Rüşdü Saracoğlu, ODTÜ Ekonomi ve İstatistik Bölümünü bitirdi.
ABD’de Minnesota Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nden 1980’de doktora derecesi alan Saracoğlu, Minnesota ve Boston College’de öğretim görevlisi olarak çalıştı. Uluslararası Para Fonu’nda (IMF) ekonomist olarak görev alan Saracoğlu, 1987-1993 yıllarında Merkez Bankası Başkanlığı yaptı. Saracoğlu, Anavatan Partisi’nde (ANAP) milletvekilliği ve Türkiye Cumhuriyeti’nin 53. Hükümeti’nde devlet bakanlığı görevlerinde bulundu. Rüşdü Saracoğlu, 24 Mayıs’ta 77 yaşında aramızdan ayrıldı.
Merkez Bankası’nda Başkan Yardımcılığı’nın yanı sıra Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi yani Mülkiye’nin efsane hocalarından biri olan Doç. Dr. Hasan Ersel, 1946 yılında Kütahya’da doğdu. İktisat doktorasını Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden 1971’de alan Hasan Ersel 1983 yılına kadar aynı kuruluşta öğretim üyesi olarak çalıştı.
1984-1987 arasında Sermaye Piyasası Kurulu Baş İktisatçısı ve 1987-1991 yılları arasında da TCMB Araştırma ve Planlama Genel Müdürü olarak görev yaptı. 1991-1993 yılları arasında TCMB Başkan Yardımcılığı görevini üstlendi. Ersel, merkezi Kahire’de olan Economic Research Forum for Arab Countries, Iran and Turkey adlı araştırma kuruluşunun yönetim kurulu üyesiydi.
Son olarak, Merkez Bankası tarihinin en kıymetli isimlerinden Ercan Kumcu aramızdan ayrıldı. O da diğerleri gibi Rüşdü Saraçoğlu ile çalışan isimlerdendi. 1955, İstanbul’da dünyaya gelen Kumcu, lisans eğitimini, 1977 yılında Boğaziçi Üniversitesi, İktisat Bölümü’nde tamamladı. 1983 yılında Boston College İktisat Bölümü’nden doktora derecesini aldı. Kumcu, ABD’de Boston College, Eastern Michigan University ve State University of New York Binghamton’da öğretim görevlisi olarak makro ekonomi, para teorisi, uluslararası ekonomi ve finans dersleri verdi.
Merkez Bankası’nda önce misafir araştırmacı, kısa bir süre Genel Sekreter ve son olarak 1988-1993 yılları arasında Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. Ercan Kumcu, “İstikrar Arayışları”, “Krizleri Nasıl Çıkardık?” (Mahfi Eğilmez ile), “Ekonomi Politikası: Teori ve Türkiye Uygulaması” (Mahfi Eğilmez ile birlikte), Kadın Matematikçiler ve “Krizler, Para ve İktisatçılar” adlı kitapları kaleme almıştı.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
