Merkez Bankası, “yaklaşık 60 milyar dolar dolayında bir zararla” tarihe geçen KKM uygulamasını sonlandırdı. Ekonomistler, siyasi gerekçelerle başlatılan uygulamanın ülke ekonomisine verdiği zararı anlattı.
Türkiye ekonomisinin son yıllardaki en tartışmalı uygulamalarından biri olan Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemi, Merkez Bankası’nın bugün yaptığı açıklamayla sona erdi. 2021 Eylül’ünde başlayan ve yaklaşık üç yıl sekiz ay süren uygulama, ekonomide irrasyonelliğin simgesi olarak anılırken, yol açtığı yaklaşık 60 milyar dolarlık zararla kapandı.
Mahfi Eğilmez, kişisel blogunda yayımladığı değerlendirmesinde sürecin 2021 yılı Eylül ayında başladığını hatırlattı. O dönemde hem enflasyonun hem de politika faizinin yüzde 19 seviyesinde olduğunu anımsatan Eğilmez, “Merkez Bankası’nın faizleri düşürmeye başlamasıyla girilen irrasyonel sürecin faciaya doğru gittiği kurlarda başlayan yükselme sonucu kısa sürede anlaşıldı” ifadelerini kullandı.
Ancak bu yükselişe rağmen, siyasi iradenin “faiz sebep enflasyon sonuç” ve “nas” söylemlerinden geri adım atmadığını vurgulayan Eğilmez, Merkez Bankası’nın yanlış olduğunu gördüğü yoldan dönemediğini belirtti. “Tam tersine düşürmeye devam etti. Ne var ki kurlardaki artış durmuyordu” dedi.
Kurlardaki yükselişi durdurmak için geliştirilen Kur Korumalı Mevduat sistemine ilişkin olarak Eğilmez şu ifadeleri kullandı:
“Bu kez panzehir olarak kur korumalı mevduat hesabı (KKM) icat edilerek devreye sokuldu. […] Böylece bu modelle mevduat ister TL isterse döviz cinsinden olsun kurdaki değişmelere karşı korunmuş oluyordu.”
Başlangıçta Hazine ve Merkez Bankası tarafından ortaklaşa karşılanan KKM yükünün, zamanla yalnızca Merkez Bankası’nın omuzlarına yüklendiğini de hatırlattı.
Uygulamanın neden olduğu ekonomik sonuçlar da ağır oldu. Eğilmez’e göre:
“2022 yılında 72 milyar TL kâr etmiş olan Merkez Bankası 2023 yılında 818,2 milyar TL, 2024 yılında 700,4 milyar TL zarar etti. Zararın 2025 yılında da azalarak devam ettiği tahmin ediliyor.”
KKM’nin tek başına bu zararların nedeni olmadığını belirten Eğilmez, en büyük payın bu uygulamaya ait olduğunu vurguladı. “Merkez Bankası’nın zarar etmesi KKM olmasa da mümkün olabilir” diyen Eğilmez, ancak Türkiye’de yaşanan kaybın “çok büyük ölçüde KKM uygulamasından kaynaklandığı” görüşünde.
Merkez Bankası’nın kârının Hazine’ye aktarılmasıyla bütçeye katkı sağlandığını, buna karşılık zarar edildiğinde böyle bir aktarımın mümkün olmadığını belirten Eğilmez, son üç yıldaki uygulamanın bütçe açığını büyüttüğünü kaydetti. “Son üç yılda olan budur” dedi.
Kişisel bir anekdotla değerlendirmesine devam eden Eğilmez, babasının öğüdünü şu sözlerle aktardı:
“Babam bana hep derdi ki ‘yaşamında bir şey yanlış gidiyorsa önce kendine bak, yaptığın bir hata olup olmadığını araştır eğer öyle bir şey olmadığına kanaat getirirsen o zaman başkalarına bak.’”
Faiz teorisiyle başlayan sürecin yanlışlığının fark edildiğini söyleyen Eğilmez, ancak bu yanlış adımın geri alınmak yerine daha da büyütüldüğünü vurguladı:
“Hata başkasındaysa yapılacak şeyler sınırlıdır ama eğer hata sendeyse bu yanlışın çözümünde yapılacak ilk şey hataya yol açan adımları geri almaktır. […] Ne yazık ki ekonomi yönetimi hataya yol açan yanlış adımları geri almak yerine daha da yanlış bir yola girerek KKM uygulamasını getirdi ve ülkeyi 60 milyar dolar zarara uğrattı.”
Son olarak Eğilmez, KKM uygulamasının sona erdirilmesini önemli bir gelişme olarak değerlendirmekle birlikte, asıl sorunun devam ettiğine işaret etti:
“KKM, üç yıl sekiz ay sonra uygulamadan sonra kaldırıldı kaldırılmasına da benzer yanlışları yapma inadını zihnimizden kaldırdık mı orasını bilmiyorum.”
Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasının sona erdirilmesine ilişkin ekonomistlerden art arda tepkiler geldi. Uygulamanın yalnızca döviz kuruna değil, toplumsal yapıya da zarar verdiği yönünde görüşler öne çıktı.
Eski Merkez Bankası Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, KKM’nin zararının yalnızca dolar ya da lira cinsinden ölçülemeyeceğini belirtti:
“KKM’nin maliyeti şu kadar lira bu kadar dolar gibi hesap yapanlar görüyorum. Böyle bir politikanın gerçek maliyetini hesaplamak imkansızdır. Yüksek enflasyon, servet transferi, gelir dağılımındaki bozulma, güven kaybı, ahlaki çürüme, beyin göçü vs.. bunların maddi hesabı yapılamaz.”
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Ekonomist Murat Sağman da uygulamanın getirdiği yükü vurguladı:
“Kur yükselmesin diye Aralık 2021’de yürürlüğe giren ve ülkeye 60 milyar dolardan fazla maliyeti olan Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında artık yenileme ve açılış işlemleri yapılmayacağı açıklandı.”
Uygulamanın sona ermesini “bir devrin sonu” olarak tanımlayan ekonomist Uğur Gürses ise değerlendirmesinde şu ifadeleri kullandı:
“Bir devrin sonu: Pazartesinden itibaren vadesi gelecek KKM hesapları Merkez Bankası’nca kapatılıyor. (Yaklaşık 10 milyar dolar kalmıştı)
Sırf seçim kazanmak için uydurulan ve kabaca 60 milyar dolara mal olan, karşılığı da ağırlıkla Merkez Bankası’na para bastırılarak ödenen bir sistemdi KKM.”
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
