İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’na yönelik 19 Mart’ta başlayan operasyonla finansal piyasalardaki sarsıntı hem yerlinin hem yabancının TL’den kaçışı sonucunu doğurdu. Döviz mevduatları bu yılın ilk 16 haftasında parite etkisinden arındırılmış olarak 16.9 milyar dolar yükselirken 2019 sonrası en hızlı yükselişine imza attı. Bu yükselişin yarısı ise 19 Mart sonrası yaşandı.
İktidarın gerçekleştirdiği siyasi operasyonların dolarizasyonu patlattığı bildirildi. Piyasalardaki 19 Mart sarsıntısı sonrası yurtiçi yerleşikler yönünü yeniden dövize döndü. Merkez Bankası verilerine göre 2019 yılının ilk 16 haftasındaki parite etkisinden arındırılmış olarak 21.2 milyar dolarlık döviz mevduatı artışının ardından bu yılın aynı döneminde 16.9 milyar dolar yükseliş yaşandı.
Böylece son 6 yılın en yüksek dolarizasyonu yaşanırken Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerine göre mevduatta da dolarizasyon oranı İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınıp tutuklanmasıyla 14 Mart ile biten haftada yüzde 40,26 iken 18 Nisan ile biten haftada yüzde 42,5’e yükseldi. 5 haftada mevduatta dolarizasyon 2.2 puanın üzerinde arttı. 19 Mart’tan bu yana yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduat yükselişi de 9 milyar dolara dayandı.
Ekonomistlerin, Merkez Bankası’nın ve uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının da en dikkat çektiği nokta Türkiye’de yurtiçi yerleşiklerin dövize eğiliminin artması. Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan son olarak geçen hafta ABD’de yaptığı sunumda da döviz mevduatlarındaki değişime vurgu yaparken geçen hafta Cuma günü Türkiye gözden geçirmesine ilişkin notunu yayımlayan S&P de net döviz rezervlerindeki azalmanın yoğunlaşması halinde notun düşürülebileceğini ifade etti.
Ekonomi Gazetesi’nden Şebnem Turhan’ın bildirdiğine göre; 19 Mart’tan bu yana Merkez Bankası artan döviz talebini karşılamak ve döviz kurlarındaki sert artışların önüne geçmek için döviz satışını sürdürüyor. Ekonomistlerin hesaplamalarına göre 19 Mart’tan bu yana yaklaşık 50 milyar dolara yakın satış yapıldı. Bu dönemde swap hariç net döviz rezervi 65.4 milyar dolardan 18 Nisan itibariyle 20.4 milyar dolara geriledi. Swap hariç net rezervde 19 Mart sarsıntısından bu yana kayıp 45 milyar dolar oldu.
Merkez Bankası’nın döviz satışının sürdüğü bu haftalarda yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduat artışı hızlandı. Merkez Bankası verilerine göre 19 Mart’tan bu yana yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 8 milyar 794 milyon dolarla 9 milyar dolara dayandı. Bu artışın 3 milyar 810 milyon doları yurtiçi yerleşik gerçek kişilerin döviz mevduatındaki artıştan, 4 milyar 984 milyon doları da yurtiçi yerleşik tüzel kişilerin döviz mevduat artışından kaynaklandı. Merkez Bankası verilerine geçen yıl sonundan bu yana bakıldığında ise 16 milyar 884 milyon dolara ulaştı. Yani 19 Mart’tan bu yana yaşanan artış bu yılın başından itibaren yaşanan döviz mevduat artışının yarısını oluşturmayı başardı.
Yılın ilk 16 haftasında yaşanan parite etkisinden arındırılmış döviz mevduat artışının 5 milyar 484 milyon doları gerçek kişilerin, 11 milyar 400 milyon doları ise tüzel kişilerin döviz mevduat artışından kaynaklandı. Yılbaşından bu yana yaşanan döviz mevduat yükselişinin yüzde 68’i tüzel kişilerin talebinden yüzde 32’si de gerçek kişilerin talebiyle oluştu.
Ancak 19 Mart sonrasında bu trend değişim gösterdi. 19 Mart sonrası yaşanan artışın 3 milyar 810 milyon doları gerçek kişilerden, 4 milyar 984 milyon doları tüzel kişilerden yani yüzde 43,33’ü gerçek kişilerin, yüzde 56,67’si tüzel kişilerin yükselişinden oluştu. Gerçek kişilerin dövize olan talebinin 19 Mart sonrası hareketlenmesi en kritik konuyu oluşturuyor.
Yurtiçi yerleşikler 19 Mart sarsıntısı sonrası döviz mevduatını artırıp TL’den uzaklaşırken yabancı yatırımcı çok daha hızlı bir kaçışa imza attı. Merkez Bankası verilerine göre 19 Mart sonrasında yurtiçi yerleşiklerin devlet tahvillerinde net satışı 8 milyar 621,6 milyon dolara ulaşırken hisse senetlerinde net çıkışı 1 milyar 565 milyon dolara ulaştı.
Yurtiçi yerleşik bankaların yurtdışı şubeleri haricinde Hazine’nin ihraç ettiği Eurobondlardan yabancı yatırımcının 19 Mart sonrası satışları da 1 milyar 645 milyon doları geçti. Böylece devlet tahvili, hisse senedi ve Hazine Eurobond’larında yabancının 19 Mart sonrası satışı 11 milyar 831 milyon dolara ulaştı.
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’na yönelik operasyon sonrasında bir süredir yatay seyreden döviz kurlarında yükseliş hızlandı. Dolar/ TL yılbaşından bu yana yüzde 8,68, Euro/TL yüzde 19,11 yükseliş gösterdi. Dolar ve Euro’nun eşit ağırlıklı yer aldığı döviz sepetinde aynı dönemdeki yükseliş ise yüzde 13,72 olarak hesaplandı.
Yine 19 Mart sonrasına bakıldığında kurlardaki hareketin çok daha hızlı olduğu ortaya çıkıyor. 19 Mart sonrasında dolar/TL’deki yukarı yönlü hareket yüzde 4,81 olurken, Euro/TL’de yüzde 8,75’i buldu. Döviz sepetinde aynı dönemde yükseliş ise yüzde 6,91 oldu.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
