Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, vergilendirilmemiş alan bırakmayacaklarına açıklamasına ve sürekli çıkan vergi paketlerine rağmen devlet bütçesi bu yıl rekor açık verdi.
Ekonomik dengeleri rasyonel zemine oturtma hedefiyle geçen yıl göreve gelen yeni ekonomi yönetiminin art arda vergi paketleri ile desteklediği parasal sıkılaştırma programı devam ederken büyümesini sürdüren bütçe açığı rekor boyutlara ulaştı.
Dünya Gazetesi yazarı Naki Bakır, Kasım itibarıyla son bir yılda 7 trilyon liranın üzerinde vergi toplanmasına rağmen özellikle hızlı artan personel giderleri ve sosyal güvenlik transferlerinin de etkisiyle merkezi yönetim bütçesinin 2,1 trilyon lira açık verdiğini yazdı.
Hazine ve Maliye Bakanlığının açıkladığı verilere göre, kasımda aylık bazda 956,1 milyar liralık bütçe gelirine karşılık 935,9 milyar liralık bütçe harcaması yapıldı ve aylık bazda 16,6 milyar TL bütçe açığı verildi. Geçen yılın aynı ayına göre harcamalar yüzde 42,5, toplam gelirler ise yüzde 25,8 arttı.
Kasımda, bu yılın aylık bazda en düşük açığı verildi ancak bu gelişme, genelde sarkıtılan bir kısım kamu harcamasının yılın son ayına yığılması dolayısıyla aralık ayı için yüksek açığın işaretini verdi. Geçen yıl kasım ayında harcamaların gelirlerin altında kalması ile 75,6 milyar lira bütçe fazlası elde edilmiş, aralık ayında ise 848 milyar lira açık verilmiş ve 2023 yılı 1 trilyon 380,4 milyar liralık açıkla kapanmıştı.
Ocak-kasım döneminde bütçe harcamaları geçen yılın eş dönemine göre yüzde 74,7 artarak 9 trilyon 70,2 milyar liraya ulaşırken, bütçe gelirleri ise yüzde 67,2 oranında daha düşük bir artışla 7 trilyon 793,3 milyar lirada kaldı. Geçen yıl ilk on bir ayda 532,4 milyar lira olan bütçe açığı bu yıl aynı dönemde yüzde 139,8 büyüyerek 1 trilyon 276,9 milyar liraya ulaştı.
On bir aylık bütçe giderlerinin 7 trilyon 875 milyar liralık bölümünü, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 72,7 artan faiz dışı harcamalar oluştururken, bu dönemde faiz ödemeleri yüzde 89 artarak 1 trilyon 195,2 milyar liraya yükseldi. Geçen yıl ilk on bir ayda 99,8 milyar lira faiz dışı bütçe fazlası elde edilirken, bu yıl aynı dönemde 81,7 milyar lira faiz dışı açık verildi. Ocak-kasım dönemindeki bütçe harcamalarının 3 trilyon 433,7 milyar lira ile en büyük bölümünü geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 66,4 artan cari transferler oluşturdu.
Bunun da 1 trilyon 316,4 milyar liralık bölümü devlet katkısı, GSS primi, ek karşılıklar, teşvikler kapsamında üstlenilen sigorta primleri, emeklilere ek ödeme, açık finansmanı gibi bileşenlerden oluşan “sağlık, emeklilik ve sosyal” yardım kalemi üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) ve 48,7 milyarı da Hazine yardımı olarak İşsizlik Sigortası Fonu’na olmak üzere toplam 1 trilyon 365,1 milyarı sosyal güvenlik sistemine aktarıldı. Cari transferler içinde ikinci en büyük kalemi 736,1 milyar lira ile yerel yönetimlere yapılan pay aktarımları oluşturdu.
Yılın ilk on bir ayında bütçe giderleri içinde yüzde 102,5 ile en hızlı artış ise bu dönemde 2 trilyon 492 milyar liraya ulaşan personel giderlerinde gerçekleşti. Kamu personeli için sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi ödemeleri de yüzde 79 artışla 304,6 milyar lira oldu.
Ocak-kasım döneminde kamu kuruluşlarına mamul mal alımı, gayrimenkul sermaye üretimi, müteahhitlik giderleri, onarım faaliyetleri gibi alanları kapsayan “sermaye giderleri” geçen yılın eş dönemine göre yüzde 99,7 artışla 725 milyar lira olurken, kamu kurum ve işletmelerine yapılan “sermaye transferleri” ise yüzde 67,2 azalarak 71,7 milyar liraya geriledi. Mal ve hizmet alımlarının on bir aylık tutarı yüzde 60,2 artışla 596,3 milyar, genel bütçeye dahil kuruluşlar ve yurt dışına “borç verme” kalemi yüzde 77,3 artışla 251,7 milyar lira olarak gerçekleşti.
Toplam bütçe gelirlerinin en büyük bölümünü oluşturan vergide ocak-kasım döneminde tahakkuk yüzde 55,2 artışla 7 trilyon 686,3 milyar, tahsilat ise yüzde 62,5 artışla 6 trilyon 597,1 milyar liraya ulaştı. Geçen yıl ilk on bir ayda yüzde 82 olan tahsilatın tahakkuka oranı, bu yıl aynı dönemde yüzde 85,8’e yükseldi. Ancak tahsilat oranı yükselmekle birlikte, yapılan vergi artırımları ve salınan yeni vergilere rağmen hem tahakkuk hem tahsilatta, bütçe harcamalarındaki büyüme ivmesine kıyasla düşük artış kaydedildi. Buna rağmen vergi tahsilatı bu yıl ilk on bir ayda toplam bütçe gelirinin yüzde 84,7’sini oluşturdu. Bu oran geçen yılın aynı döneminde yüzde 87,1 olmuştu.
Merkezi yönetim bütçesinin kasım sonu itibarıyla son bir yıldaki açığı ise 2 trilyon 124,9 milyar liraya ulaştı. Son bir yılda toplam bütçe harcaması 10 trilyon 465,3 milyar liraya ulaşırken, elde edilen toplam bütçe geliri 8 trilyon 340,3 milyar lirada kaldı. Yıllık bazda 9 trilyon 227,7 milyar liralık faiz dışı harcama yapıldı, 1 trilyon 237,5 milyar lira faiz ödendi. Bütçede yıllık bazda 887,4 milyar liralık faiz dışı açık verildi.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
