ABD Başkanı Donald Trump (FOTOĞRAF: SAUL LOEB / AFP)
ABD Başkanı Donald Trump uzun bir süredir başka ülkelerin ABD’ye düşük gümrük vergisi ile ürün satmalarından şikayet ediyordu. Geçen hafta açıkladığı gümrük vergisi önlemleri tüm tahminleri aştı. Ekonomistler küresel ekonomi için büyük etkileri olmasını bekliyor. Uluslararası Para Fonu’nun eski baş ekonomisti Ken Rogoff, ‘Trump küresel ticaret sistemine nükleer bir bomba attı’ dedi. Alman Commerzbank’ın baş ekonomisti Jörg Krämer ‘Artık serbest ticaret dönemi sona erdi. İkinci Dünya Savaşı’nın sonundan yakın zamana kadar, dünya ticaretinin küresel gayrisafi yurtiçi hasıladan daha hızlı büyüdüğü uzun bir küreselleşme aşaması gördük. Bu durum uluslararası işbölümüne ve refahta muazzam artışlara yol açtı. Küreselleşmenin bu faydalı aşaması kesinlikle sona erdi’ diye konuştu.
Peki bu artışlar Türkiye ekonomisini nasıl etkileyecek? ABD, Türkiye ekonomisi için önemli ticaret ortaklarından birisi. 2004 sonu itibariyle Türkiye’nin ABD’ye ihracatı 16.3 milyar dolar iken, ABD’den yaptığı ithalat 16.2 milyar dolar seviyesinde. İki ülke arasında büyük bir ticaret açığı bulunmuyor. İKi ülke arasındaki gümrük vergileri arasında da önemli bir fark yok. Trump bu nedenle Türkiye’den ithal edilen ürünler için ek yüzde 10 gümrük vergisi getirileceğini açıkladı. Bu rakam, AB ve Çin ile kıyaslandığında çok daha düşük. AB üyesi ülkeler başta olmak üzere birçok ülke Trump’ın açıkladığı artışa karşılık verme kararı aldı. Bunun anlamı ABD’den Avrupa’ya gelecek ürünlerde gözle görülür bir fiyat artışı olacak. Benzer bir durum ülke içinde satılan ürünler için de geçerli olacak. Şirketler tarife artışı nedeniyle ortaya çıkacak maliyet artışını ürün fiyatlarına yansıtmak zorunda kalacak. Bu durum da satışların düşmesi, dolaylı bir enflasyon ve daha da daralan bir ekonomi anlamına geliyor.
Bu süreçten en çok etkilenecek ülkelerin başında Almanya geliyor. Geçen yıl ABD’ye yaklaşık 450 bin Alman yapımı araç ihraç edildi. Neredeyse üretilen her dört Porsche’den biri ABD’de satılırken, bu oran BMW ve Mercedes için yüzde 15-16 seviyesinde. Alman binek otomobillere yönelik yüzde 25’lik gümrük vergisinin sonuçlarını kestirmek zor olsa da, Amerikan halkının artık Alman arabalarına daha fazla ücret ödemek zorunda kalacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Trump’ın kararları karşısında büyük bir şok yaşayan Avrupa ekonomileri ardı ardında karşı önlemler açıkladı. AB, Washington’dan gelen bu karara aynı oranda cevap vermeyi planlıyor. Bunun anlamı açık. Artık Avrupa’da satılan Amerikan ürünleri daha da pahalanacak.
Mesela ‘Amerikan yaşam tarzının’ en ünlü örneklerinden biri olan Harley Davidson motorların fiyatı önemli ölçüde artacak. Şirket uzun zamandan beri üretiminin önemli bir kısmını Tayland’a taşımış olsa da AB, Harley motorlara hala ABD ürünleri olarak muamelesi yapıyor. Bunun yanında Levi’s, Coca Cola gibi Amerikan sembolü başka ürünlerin fiyatı değişmeyecek zira bu ürünlerin çoğu yerel olarak üretiliyor. Buna karşılık teknoloji devi Apple, yürürlüğe girmesi halinde planlanan yeni gümrük vergilerinden büyük zarar görecek. Apple ürünleri öncelikle ABD’de zamlanacak zira iPad, iPhone, Apple Watch ve Mac bilgisayarlar gibi ürünler ağırlıklı olarak Asya’da, Çin, Vietnam, Tayland ya da Hindistan’da üretiliyor. Trump’ın bu ülkelere uygulayacağı gümrük vergisi zamları öncelikle Amerikan halkına sunulan Apple ürünlerinin zamlanmasına neden olacak. Analistler bu ürünlerde yüzde 40’a varan büyük fiyat artışları olabileceğini tahmin ediyor.
Peki bu durum Türkiye’deki Apple müşterilerini de etkiler mi? ABD’deki gümrük tarifelerinin Apple’ın kâr marjlarını ve dolayısıyla kârını azaltacağını göz önünde bulundurmak lazım. Bu nedenle teknoloji devinin bu kayıpları telafi etmek için genel olarak fiyatları artırması muhtemel. Bu durum tüm dünyada hissedilecek fiyat artışı anlamına geliyor. Türkiye’ye uygulanacak gümrük tarifelerindeki artışın kısıtlı kalmasına rağmen, gözle görülür bir fiyat artışı görülecek. Bu artışın Avrupa ülkelerinde daha fazla olması kuvvetle muhtemel.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
