İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Mesut Yılmaz'dan talep ettiğini söylediği Siloam Yazıtı merak konusu oldu. Peki, bu yazıtın Yahudi tarihindeki önemi nedir, hakkında neler biliniyor?
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Kudüs’te düzenlenen toplantıda, 1998 yılında Başbakan Mesut Yılmaz’dan Hezekiel Tüneli’nden kalma, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bulunan Siloam Yazıtı’nı istediğini açıkladı.
Netanyahu, Yılmaz’ın tableti o zamanlar İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olan Recep Tayyip Erdoğan’ın “tabanından çekindiği için” vermediğini ileri sürdü. Netanyahu’nun bu iddiası çok konuşulurken, son Yahuda Kralı Hezekiel döneminden kalan Siloam Yazıtı’nın Yahudi tarihindeki önemi de merak konusu oldu.
Yazıt, Siloam Şehri’ne su getiren bir tünelin inşasına ilişkin İncil’deki anlatıma somut tarihsel destek sağladığı için Yahudiler için önemli bir metin kabul ediliyor.
İsrail yazıtı almak için uzun yıllardır talepler iletiyordu. En son 2017 yılında dönemin İsrail Kültür Bakanı Miri Regev görüştüğü Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin’e yazıt karşılığında Gaziantep’teki hayvanat bahçesine iki tane fil bağışlamayı teklif etmişti. Teklif, Şahin’in hayvanat bahçesinde yalnızca bir fil bulunduğunu sayıyı arttırmak istediklerini söylemesinin ardından gelmişti. İsrailli bakanın bu teklifi, İsrailli gazeteci Akiva Novick’in görüşmeden bir vidoyu sosyal medya hesabından yayımlaması sonucu ortaya çıkmıştı.
Söz konusu yazıt İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un 2022’de gerçekleşen Türkiye ziyaretinde de gündeme geldiği öne sürülmüştü. İddianın kaynağı ise İsrail medyası olmuştu. İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bulunan yazıt, İsrail devleti tarafından uzun süredir talep ediliyor.
2007’de dönemin İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres, mevkidaşı Abdullah Gül’den İsrail’in kuruluşunun 70. yıl kutlamalarında sergilenmesi için eseri ödünç olarak istemişti. Gül olumlu yanıt verse de İsrail’in Gazze politikaları nedeniyle eser İstanbul’da kalmıştı.
Nesim Şalom’un, Şalom gazetesinin 30 Mart 2022 tarihli sayısında verdiği bilgilere göre; 2700 yıl önce, MÖ 7. yüzyılda Yahuda Kralı olan Hezekiel (MÖ 725-697) ülkenin doğusundaki Asur Devletini büyük bir tehdit olarak görmekteydi ve olası bir savaş veya işgale karşı Kudüs halkının içme suyu ihtiyacını güvence altına alacak bir proje geliştirme ihtiyacı hissetmişti. O dönem Asur Devletinin başında ise Kral Sanherib bulunuyordu. Şehrin su ihtiyacı Ayn-i-Silvan çeşmesinden karşılanmakta idi. Kuşatma tehdidi altında bulunan yer ise Kudüs’teki surlarla çevrili David Kalesi idi.
Hezekiel, bu yüzden şehir surlarının altından bir tünel kazdırmış ve Gihom Pınarının akışını şehrin merkezindeki Siloa Göletine bağlamıştı. Tünelin kazılmasına iki ucundan ayrı olarak başlanmış ve kazılan tünel tam ortada birleşmişti. Elde edilen bu başarı anısına tünelin bu orta noktasına, taş bir kitabe üzerine, eski bir İbrani Alfabesi olan Fenike dilinde bir yazıt konulmuştur. İki kralın karşılaşmasından bahseden ve bu yazıtın adı Siloam’dur.
Kral Hezekiel’in tahmin ettiği üzere Asur Kralı, Kudüs’ün bu şehrini kuşattı. Tamamladığı su tüneli inşaatı, şehrin düşmesini zorlaştırdı ve birkaç ay daha öteleyebildi. Ama sonuçta şehir düştü ve Hezekiel son Yahuda kralı oldu. Şehrin tekrar imarı, Babil Kralı Nabukadnezar’dan sonra, sürgündeki halkın geri dönüşüne izin verilmesinden sonra oldu.
1880 yılında ortaya çıkartılan tablet İstanbul Arkeoloji Müzesinde yer alıyor.
Paleo-İbranice dilinde yazılmış 6 satırlık yazıtta inşaatı gerçekleştiren kazıcıların hikayesi anlatılıyor. Satırlarda, “Bu sesler karşılıklı birbirine bağıranların sesiydi. Çünkü orada kuzey ve güneyden açılan tünel birleşiyordu. Ve o gün kanal açılmış oldu. Tünelin açılmasıyla her iki taraftaki işçiler ve kazmaları karşılaştılar” ifadeleri yer alıyor.
Arap Dünyası Araştırma Merkezi Başkanı Mehmet Tütüncü, Kanuni Sultan Süleyman’ın kayıp kitabesini 120 yıl sonra 2017’de İsrail Devlet Müzesi’nin deposunda bulmuş ve İsrail’in bu kitabeyi, İstanbul’daki yazıtla takas etmek istediğini söylemişti.
Ankara, yazıtın uzun zamandır Osmanlı mülkü olduğunu belirterek Türkiye’de kalmasında ısrarcı oldu.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
