İran, Afgan mültecileri sınır dışı etti (Fotoğraf: Mohsen KARIMI / AFP)
Haziran atında İran ile İsrail arasında düşük yoğunluklu bir savaş yaşandı. İsrail’in İran’a ait nükleer tesisleri vurmasından sonra, Tahran rejimi füzeler ve insansız hava araçları ile İsrail’e cevap verdi. 12 gün süren çatışma, ABD başta olmak üzere arabulucuların devreye girmesiyle sona erdi. İsrail’in İran’da istihbarat toplamak için Afgan mültecileri kullandığına dair asılsız iddialar nedeniyle Tahran rejimi savaşın sona ermesinden sonraki 2 hafta içinde yarım milyondan fazla Afgan’ı sınır dışı etti. Son yıllarda bu kadar kısa süre içinde yaşanan en büyük nüfus hareketi olarak tarihe geçen bu sınır dışı işlemi hız kesmeden devam ediyor.
Tahran, uzun süredir İran genelinde düşük ücretli işlerde, çoğunlukla zor koşullarda çalışan milyonlarca belgesiz Afgan’ı sınır dışı etme niyeti olduğunu açıklıyordu. Afganistan’daki iç savaş döneminde kaçarak Pakistan ve İran’a sığınan milyonlarca Afgan, ülkedeki iç savaşın sona ermesiyle sınır dışı edilmeye başlandı. Dört ay içinde bu rakam bir milyonu aştı.
İran’ın Mart ayında duyurduğu bir programın parçası olan sınır dışı etmeler, İsrail ile 12 gün süren çatışmadan bu yana hızla arttı. Bu durum, Afganların saldırılardan önce ve saldırılar sırasında İsrail adına casusluk yaptığına dair asılsız iddialarla körüklendi. Afgan göçmenlerin İsrail’e yardım ettiği iddialarını destekleyecek çok az kanıt ortaya çıktı. Ancak Tahran rejimi bu söylentiyi ülkedeki Afganları kovmak için gerekçe yapmaktan çekinmedi. İran’ın uzun süredir devam eden yasadışı Afgan nüfusunu azaltma hedefini gerçekleştirmek için kullandı.
Afgan mülteciler kafileler halinde ülkelerine gönderiliyor. (Fotoğraf: Mohsen KARIMI / AFP)
Geri dönenler için koşullar çok ağır. Bölgede sıcaklıklar 40 dereceye kadar ulaşıyor. Afganistan sınırında kurulan kabul merkezleri zor durumda. Bir kısmı yaya yollara dökülen binlerce Afgan, İran sınırını geçer geçmez kurulan kamplarda nefes almaya çalışıyor. BM yetkililerine göre sadece bir hafta içinde 400’den fazla refakatsiz, ailelerinden ayrılmış çocuk sınırı geçti. İç savaştan kaçan ve belgeleri olmamasına rağmen yıllarca İran’da yarı kalıcı yaşayan Afganların hayatı, 3-4 aydan beri alt üst olmuş durumda. Aralarında İran’da doğmuş çok sayıda çocuğun da olduğu binlerce Afgan, polislerin ülke genelindeki baskınlarından sonra çareyi Afganistan’a geçmekte buldu.
İran hükümet sözcüsü Fatemeh Mohajerani, ‘’Her zaman iyi ev sahipleri olmaya çalıştık, ancak ulusal güvenliğimiz bir öncelik ve ülkede yasadışı olarak bulunanların geri dönmesi gerekiyor’’ dedi. Devlet medyası ayrıca, İsrail için çalıştığı iddia edilen bir Afgan ‘casusunun’ Almanya’da bulunan başka bir Afgan için çalıştığını itiraf ettiği görüntüleri yayınladı. İddia edilen casus, ‘’Bu kişi benimle iletişime geçti ve belirli yerler hakkında bilgiye ihtiyacı olduğunu söyledi. Bazı yerlerin bilgilerini istedi ve ben de verdim. Ayrıca ondan 2.000 dolar aldım’’ diyor. Haberde, iddia edilen casusun kimliği açıklanmadı veya iddiayı destekleyecek bir kanıt sunulmadı. Devlet medyası Tahran polisinin çoğunluğu Afgan olan göçmenleri topladığı ve polis memurlarının açık arazilerde şüphelileri takip ettiği görüntüleri de yayınladı. Sınır dışı edilme ihtimali olan kişiler otobüslere bindirilip araçlardan zorla bilinmeyen bir yere götürülüyor.
İran ve Pakistan’ın Afgan mültecilere karşı tutumu sertleşti. (Fotoğraf: Mohsen KARIMI / AFP)
Bu yıl yalnızca İran ve Pakistan’dan 1,6 milyondan fazla Afgan mülteci geri döndü. BM, yıl sonuna kadar 3 milyona kadar insanın Afganistan’a dönebileceğini öngörürken, Afganistan’ın bu akını karşılamaya ‘tamamen hazırlıksız’ olduğuna dikkat çekiyor.
İnsan hakları gözlemcileri çoğu Afgan için sınır dışı etmenin, eve dönüş değil krize, savaş ve baskıyla harap olmuş bir ülkeye gidiş anlamına geldiğine işaret ediyor. Afgan kadınları ve kızları için durum daha da kötü. Kadınlar için eğitimin yasak olduğu Afganistan’da onları büyük zorluklar bekliyor.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
