Almanya'da muhtemel koalisyon ortakları daha hükümeti kurmadan savunma ve altyapı için devasa bir özel fon üzerinde anlaştı. Peki, Euroyu Türkiye ve diğer piyasalarda piyasalarda zirveye taşıyan bu fon neleri içeriyor?
Almanya’da 23 Şubat’ta yapılan erken genel seçimlerden birinci güç olarak çıkan Hristiyan Birlik bloğu (CDU/CSU), Sosyal Demokrat Parti (SPD) ile vakit kaybetmeden koalisyon için ön görüşmelerine başladı. Görüşmelerin bu kadar hızlı başlamasında bütçe ile yaşanan sıkıntılar büyük rol oynuyor. Yapılan tahminler Berlin’in önümüzdeki dört yıllık dönemde bütçe girdileriyle karşılanamayacak 130 milyar euro açık vereceğini gösteriyor.
Tek sıkıntı bu değil. Önde gelen Alman ekonomistlerin hesaplamalarına göre önümüzdeki yıllarda Alman ordusunun donanımı için yaklaşık 400 milyar euroya ihtiyaç var. Ayrıca otoyol, köprü ve demiryolları gibi eskiyen altyapının elden geçirilmesi için de 500 milyar euro sağlanması lazım.
DW Türkçe’nin haberine göre, yaşanan sıkıntıların farkında olan muhtemel hükümet ortakları Hristiyan Demokrat Birlik (CDU), kardeş partisi Hristiyan Sosyal Birlik (CSU) ve SPD, bu nedenle koalisyon müzakerelerine başlarken önce devasa bir borçlanma ve yatırım fonu üzerinde uzlaştı.
Yapılan anlaşmaya göre öncelikle gayrisafi yurt içi hasılanın yüzde birini aşan savunma harcamaları “borç freni” uygulamasının dışında tutulacak. Almanya’da 2009 yılında kabul edilen uygulama, devletin gelir ve giderlerinin dengelenmesini şart koşuyor. Almanya’da anayasa ile düzenlenen borç freni, gelir kadar harcama yapılmasını, ihtiyaç halinde de federal hükümetin gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) sadece yüzde 0,35′ kadar borçlanabilmesini öngörüyor.
Kurulacak yeni hükümetin müstakbel başbakanı ve CDU lideri Friedrich Merz, savunmanın bundan muaf tutulmasını “Mevcut gelişmelerle özgürlüğümüzün ve kıtamızdaki barışın tehlikeye girmesi üzerine artık savunmamız için ne gerekliyse yapılacaktır” şeklinde gerekçelendirdi.
Almanya’da geçmişte Rusya’dan gelen ucuz doğal gazın sağladığı düşük enerji giderinin de sayesinde temkinli bir borçlanma politikası izlenmiş ve sıfır borç ilkesiyle hareket edilmişti. Ancak bu çizgi, yeni yatırımların, altyapının yenilenmesinin ve dijitalleşmenin önünde büyük engel görülerek eleştirilmişti. Sıfır borç ilkesi sebebiyle ülkede pek çok kritik altyapının yenilenmesi süreci ötelenmişti.
Kurulacak yeni hükümet, altyapının yenilenmesi için de ihtiyaç duyulan mali kaynağı sağlamayı hedefliyor. Buna göre önümüzdeki 10 yıl zarfında gerekli olan 500 milyar euro, kurulacak yeni özel fondan harcanacak. Bunun 100 milyarlık kısmı eyalet yönetimlerince karşılanacak. Yeni hükümette görev alması beklenen SPD lideri Lars Klingbeil, “Nihayet ülkede yatırım tıkanıklığı sorununu çözüyoruz” diyerek kurulacak yeni fondan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
Erken seçim öncesi dağılan üçlü koalisyonun iki üyesi SPD ile Yeşiller, altyapının yenilenmesi için sürekli bastırdıysa da Maliye Bakanlığını elinde tutan küçük ortak Hür Demokrat Parti (FDP) borç freni ilkesi gerekçesiyle buna itiraz etmişti. Bu nedenle koalisyon ortakları sıklıkla çatışma yaşamış, yine bütçedeki anlaşmazlık üzerine de dağılmıştı.
Kurulacak yeni kaolisyon, bu çatışmanın yeni hükümete taşınmaması için planladığı devasa borçlanmayı yeni meclis göreve başlamadan, eski meclis aritmetiği ile çözme yoluna gidecek.
Kurulacak yeni hükümetin sunduğu özel mali program piyasalarda da canlılık yarattı ve Avrupa’nın ortak para birimi euro, ABD Doları karşında son dört ayın en yüksek değerine ulaştı. Euronun haftalık bazda yüzde 4 değer kazandığı dikkat çekerken yatırımcılar Almanya’nın açıkladığı programın hem ülkede hem de Avrupa Birliği’nde ekonomiyi canlandırmasını bekliyor.
CDU/CSU ile SPD’nin önümüzdeki hafta milyarlarca euro değerindeki yeni özel fona ilişkin düzenlemeyi meclise getirmesi bekleniyor.
Bu fonun düzenlenmesi, anayasadaki borç freni kuralına tabi olduğundan kabulü için Federal Meclis’in üçte ikisinin onayı gerekiyor. Halen 2021 seçimleriyle belirlenmiş vekillerden oluşan mecliste, özel fonunun ancak Yeşiller partisinin desteğiyle geçmesi mümkün.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
CDU/CSU ittifakının 23 Şubat seçimlerinde hedeflediği yüzde 35 oy oranının altında kalması, SPD yaklaşık yüzde 10 oy kaybetmesi ve aşırı sağcı AfD’nin de oylarını ikiye katlaması sebebiyle meclis aritmetiği, yeni vekiller göreve başladığında epey farklı olacak. Yeni mecliste anayasa ile ilgili düzenlememelerde gerekli üçte iki çoğunluğu sağlamak ancak aşırı sağcı AfD ve savunmaya geniş bütçe ayrılmasına karşı çıkan Sol Parti’nin desteğiyle mümkün olacak.
Almanya’da “tarihi” olarak nitelenen yeni borçlanma fonunun büyüklüğünü anlamak için hükümet bütçesine kısaca göz atmak yeterli. Geçen yıl, yani 2024’te, federal bütçenin tamamı 467 milyar euro idi. Bunun 25 milyarı borç freninin müsade ettiği kredilerle karşılandı. Geri kalanın tamamı da vergi gelirleri ile sağlandı. Böylece de borç freni kuralına uyulmuş oldu.
Özel fonlar, meclisin üçte iki çoğunluğunun onayı ve akabinde Eyalet Temsilciler Meclisi’nin kabulü ile hayata geçirilebiliyor.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
