Nepalli genç protestocular, en az 19 kişinin öldüğü son yılların en kanlı baskılarından birinin yaşandığı olayın ertesi günü, 9 Eylül'de, öfkeli kalabalığın isteğine boyun eğen deneyimli başbakanın istifasını kabul ederek parlamentoyu ateşe verdi. (Fotoğraf: Prabin RANABHAT / AFP)
Nepal’de hükümetin 4 Eylül’de aralarında Facebook, Instagram, WhatsApp, YouTube, X, Reddit ve LinkedIn platformların da bulunduğu 26 platformu, verilen süre aralığında Nepal İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığına kayıt için başvurulmadığı gerekçesiyle erişime kapatmasıyla gençler arasında başlayan protestolar dünyanın gündeminde. Güvenlik güçlerinin sert müdahalesi sonucu şu ana kadar 19 kişi yaşamını yitirirken Başbakan dahil, hükümetin neredeyse tüm üyeleri görevlerinden istifa etti ancak protestolar yine de dinmedi. Peki, “Z kuşağı protestoları” olarak adlandırılan protestolar nasıl başladı, bundan sonra ne olabilir?
Nepal’deki protestolar, hükümetin 4 Eylül’de sosyal medya platformlarına getirdiği erişim yasağıyla başladı. Bu yasağa tepki gösteren binlerce öğrenci ve genç, başkent Katmandu sokaklarında bir araya gelerek hükümetin yolsuzluklarına ve şeffaflık eksikliğine karşı gösteriler düzenledi. Sosyal medya yasağı, siyasilerin çocuklarının lüks yaşamlarını ifşa eden “nepo kid” kampanyasının yayılmasının ardından alınmıştı. Protestocular, yolsuzluğa karşı daha sıkı yasal düzenlemeler getirilmesini ve sosyal medya yasağının kaldırılmasını talep etti. Sosyal medya yasağına karşı başlayan protestolar, kısa sürede hükümetin yolsuzluklarına dikkat çeken bir hüviyete büründü.Olaylar, polisin göstericilere müdahalesiyle daha da şiddetlendi ve 19 kişi yaşamını yitirdi. Can kayıpları protestolara katılanların sayısını daha da artırdı ve kıs sürede ülkenin diğer kesimlerine de yayıldı.
Hükümet karşıtı gösteriler, sosyal medya yasağıyla alevlense de, arka planda daha derin sorunlar yatıyordu. Vatandaşlar, milletvekillerinin maaşlarına yapılan zamlar ve yüksek ödenekler gibi ekonomik eşitsizliklere de tepkiliydi. Göstericiler, sosyal medya yasağını yalnızca teknik bir engel olarak görmedi; yasak, ifade özgürlüğü ve demokratik haklara yönelik ciddi bir tehdit olarak algılandı. Sadece sosyal medya yasağına karşı değil, kronik yolsuzluk, işsizlik ve ekonomik sıkıntılara da öfkelerini dile getirdiler.
Fotoğraf: Prabin RANABHAT / AFP
Polisin protestoculara ateş açması sonucu en az 19 kişi hayatını kaybetti, bu durum halkın öfkesini daha da artırdı. Şiddet olaylarının ardından Başbakan Khadga Prasad Sharma Oli istifa etti ve ordu başkentte sokağa indi. Yaşanan bu olaylar, Nepal’in son yıllardaki en ciddi siyasi krizlerinden biri olarak kayıtlara geçti. Hükümetin hesap verebilirliği, yolsuzlukla mücadele ve genç nesillerin talepleri konularında ülkedeki gerilimi gözler önüne seriyor.
Nepal’deki protestolar sırasında eylemciler tarafından birçok önemli bina ve konut da ateşe verildi. Gözlemler ve basında çıkan haberler, protestocuların sembolik ve stratejik hedefleri vurduğunu gösteriyor.
Yakılan binalar şöyle:
Federal Parlamento binası: Katmandu’daki ana federal parlamento binası, göstericilerin en önemli hedeflerinden biriydi ve ateşe verildi.
Yüksek Mahkeme binası: Parlamento binasıyla birlikte, ülkenin en yüksek yargı organı olan Yüksek Mahkeme binası da yakıldı.
Siyasi liderlerin evleri: Protestocular, yolsuzluk iddialarıyla hedef aldıkları birçok üst düzey siyasetçinin konutlarını da ateşe verdi. Bunlar arasında eski Başbakan Khadga Prasad Sharma Oli ve eski Başbakan Sher Bahadur Deuba’nın evleri bulunuyor. Ayrıca, birkaç bakan ve diğer siyasetçilere ait konutlara da saldırılar düzenlendi.
Polis karakolları ve parti binaları: Bazı bölgelerde polis karakolları ve siyasi parti binaları da protestocuların hedefi oldu. Bu saldırılar, eylemlerin sadece hükümeti değil, aynı zamanda devlet kurumlarını ve siyasi yapıyı da hedef aldığını gösteriyor.
Bu saldırılar, göstericilerin hükümetin otoritesine ve yolsuzlukla ilişkilendirdikleri siyasi elitlere karşı duydukları derin öfkeyi yansıtıyor.
Protestoların şiddetlenmesi ve can kayıplarının yaşanması üzerine, hükümetten üst düzey istifalar geldi. Başbakan Khadga Prasad Sharma Oli görevinden istifa etti. İçişleri Bakanı Ramesh Lekhak, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ramnath Adhikari ve Su Tedarik Bakanı Pradeep Yadav da istifa eden isimler arasında yer aldı. Maliye Bakanı olduğu belirtilen üst düzey bir ismin çırılçıplak soyularak sokaklarda gezdirildiği görüntüler de dünyada en çok ilgi görenler arasına girdi.
Fotoğraf: Paavan MATHEMA / AFP
Artan gerginlik ve protestolar nedeniyle, ordu başkent Katmandu’da sokağa indi ve bazı bölgelerde sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Hükümet, oluşan tansiyonu düşürmek için sosyal medya yasağını kaldırdı.
Ülkenin batısındaki Lumbini vilayetindeki Gautam Buddha Uluslararası Havalimanı’nda yaklaşık 1000 gösterici, hükümete ait bazı araçları ateşe vermiş, ülke genelinde havaalanlarının bir süre kapalı kalması kararı alınmıştı.
Doğudaki Madhesh vilayetinde ise bir hapishaneden 572 mahkumun firar etmesi sonucu bölgede güvenlik amaçlı sokağa çıkma yasağı ilan edilmişti.
Nepal’deki son olayların ardından, uzmanlar ülkenin geleceği hakkında çeşitli senaryolar ortaya koyuyor. Genel beklentiler, istikrarın sağlanmasının zor olacağı yönünde.
En önemli beklenti siyasi istikrarsızlığın” devam edeceğiyle ilgili. Nepal, 2008’de monarşinin kaldırılmasından bu yana 13’ten fazla hükümet değişikliği yaşadı. Uzmanlar, Başbakan’ın istifasının bu siyasi istikrarsızlığı derinleştirebileceğini ve yeni bir koalisyon hükümeti kurulana kadar ülkenin belirsiz bir geçiş dönemine girebileceğini belirtiyor.
Protestolar, “Z Kuşağı” olarak adlandırılan genç neslin siyasetteki gücünü gösterdi. Uzmanlar, bu gençlerin sosyal medya üzerinden örgütlenmeye devam edeceğini ve yolsuzluğa karşı daha şeffaf bir yönetim talebini sürdüreceğini öngörüyor. Katmandu’nun bağımsız belediye başkanı Balendra Shah gibi genç liderlerin, geleneksel siyasetten bıkmış halk arasında popülaritesinin artması da beklentiler arasında yer alıyor. Birçok yorumcuya göre ise Nepal’de bundan böyle gençler, siyasetin ana öznesi olarak öne çıkacak.
Fotoğraf: AFP
Protestoların birincil tetikleyicisi sosyal medya yasağı olsa da, hükümetin bu platformlar üzerindeki kontrolünü artırmaya yönelik çabalarının devam edeceği düşünülüyor. Bazı platformların yerel yasalara uyum sağladıktan sonra yeniden erişime açılmasına rağmen, daha kapsamlı bir internet düzenlemesinin gündemde kalabileceği belirtiliyor.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
