PSİKOTERAPİ, bireyde baskı, çatışma ve gerginlikler sonucu oluşan ruhsal ve zihinsel problemler ile çeşitli etkenlerden kaynaklanan davranış sorunlarını azaltmak veya yok etmek, bireyin kendisiyle uyumunu geliştirmek, sosyal uyum becerilerini kazandırarak diğer insanlarla sağlıklı ilişkiler kurmasını sağlamak ve sonradan oluşabilecek sorunlara karşı kendini koruyabilecek teknikler öğretmek amacıyla çeşitli teknik ve yöntemlerle yapılan tedavi ve eğitim süreci olarak tanımlanabilir.
Psikoterapi kavramı Türkçeye motamot çevrildiğinde “ruhsal tedavi” anlamına gelir. Psikoterapide, genellikle konuşmaya dayalı yöntemler kullanılır; fakat temel amaç koşuma değildir, konuşma sadece bir araçtır. Ayrıca yapılan konuşma belli temellere dayalı sistematik bir konuşmadır. Psikoterapide kullanılan yöntemler, yaygın olarak kabul gören kapsamlı kuramlara dayanır. Örneğin, psikanaliz ve davranışçı terapi gibi.
Psikoterapi, daha olgun ve uygun bir ruhsal denge sağlamak amacı doğrultusunda zihinsel ve duygusal bozukluk gösteren hastalara düşünce ve duygu alışverişi kurularak yürütülen bir tedavi bilim ve sanatıdır. Patologlar dışında tüm hekimler az ya da çok başarı ve beceri ile belirli bir dereceye kadar psikoterapi yaparlar. Çok genel bir başlık altında söylemek gerekirse, duygusal çatışmaları çözümleyen, bu çatışmalardan doğan kaygı ve gerginlikleri, çöküntüleri azaltan, ruhsal uyum düzeyini arttıran, kişiler arası ilişkileri daha olgunlaştıran tüm teknik ve yöntemlere psikoterapi diyebiliriz. (Güleç, 1993) Psikoterapi, çok geniş anlamda, ruhsal yollarla yardım ve iyileştirme demektir. Bu tanıma göre bütün eğindirim, inandırma, kişiyi değiştirme yolları psikoterapi teriminin tanımına girebilir. Hastayı rahatlatmak için yapılan dua, verilen bir muskada psikoterapi sayılabilir. Ancak, hekimlikte ve ruh biliminde kullanılan anlamıyla psikoterapi deyince, çağdaş ruh hekimliği ve ruh bilim bilginlerine dayanan ve hasta ile karşılıklı ilişki ve iletişimi kullanan birtakım uygulamalar anlaşılır. (Öztürk, 1989) Duygusal çatışmaları çözümleyen, bu çatışmalardan doğan kaygı ve gerginlikleri, çökkünlükleri azaltan, ruhsal uyum düzeyini ve yaşam niteliğini arttıran, kişiler arası ilişkileri daha olgunlaştıran tüm teknik ve yöntemlere psikoterapi diyebiliriz. Bu tanımlamalardan da anlaşılacağı üzere her konuşma hekimle dahi yapılsa bir psikoterapi değildir. Psikoterapi her ne kadar temelde bir konuşma terapisi ise de hedefleri ve sonuçları bakımından interaktif bir yapı içerir.
Strotzka tarafından yapılan psikoterapi tanımı çok sayıda uzman tarafından kabul edilmiştir. 1975 yılında yapılan söz konusu tanım şöyledir:
* Psikoloji ve psikoterapi alanında yeterli eğitimi almış,
* Deneyimi ve belgelenmiş yetkisi olan bir terapist tarafından,
* Hatsa, terapist ve ilgililerce tedavisi zorunlu sayılan,
* Davranış bozukluğu ve bozukluklarının ve diğer yakınmaların,
* Çoğunlukla konuşarak ve bazen de konuşmaya gerek duyulmayan yöntemlerle,
* Psikolojik bir iletişimle, normal ve patolojik davranışlara ilişkin kapsamlı bir kurama dayalı olan,
Öğrenilebilir ve öğretilebilir bir yöntemle,
* Hasta ve terapistin birlikte ve diğer yetkililerin isteklerini de gözeterek kararlaştıracakları bir hedef doğrultusunda değiştirilip düzeltilmesi için,
Sürdürülecek olan bilinçli ve planlı tıbbi bir etkileşim sürecidir.
Psikoterapiyle bireyin ruhsal ve davranışsal bozukluklarının tedavisiyle birlikte, bireye birçok kazamın sağlar. Öncelikle bireyin bilinç düzeyi yükselir, olayları ve yaşamı daha farklı ve gerçekçi yorumlaması ve bakış açıcını daha geniş tutması öğretilir, farkındalığı arttırılarak, ruhsal çözülme yaşamasına ve iç dünyasını yeniden oluşturmasına, sezgilerini artırmasına yardım edilir. Ayrıca bireye yaşamı boyunca karşılaşacağı olası sorunlarla mücadele etme becerisi de öğretilir. Bütün bunların yanında kişinin kendini daha iyi tanıması, mutlu hissetmesi, hayattan zevk alması ve var olan yeteneklerini kullanması sağlanır; sosyal yaşam ve diğer insanlarla sağlıklı ilişkiler kurması için gerekli beceriler kazandırılır.
