Yunanistan, Kyriaki Griva’nın ölümünü konuşuyor: Kadın cinayetlerine karşı çözüm ne?

Cumartesi günü Atina’da yine bir eylem vardı. Victoria Meydanı’nda gerçekleşen eylemin çağrısı çok dilli bir başlıkla yapıldı: “Sokaklarda cesur olmak değil, özgür olmak istiyoruz.” Bu başlığı Türkçe olarak okuyabilmek ise beni şaşırttı. Çok dilli olmasının sebebi son zamanlarda bu bölgede polisin göçmenlere yönelik operasyonları. Mahalleli, polisin göçmenlere yönelik başlattığı bu operasyonlara tepkili. Polise duyulan kızgınlığın en büyük sebebi ise yakın zamanda gerçekleşen bir kadın cinayeti. 28 yaşındaki Kyriaki Griva’nın Atina’nın kuzeyindeki Agios Anargyron polis karakolu önünde eski sevgilisi tarafından bıçaklanarak öldürülmesi…

1 Nisan akşamı, 28 yaşındaki kadın, 38 yaşındaki eski sevgilisinin evinin etrafında dolaştığını görünce bir arkadaşıyla birlikte hayatından endişe ederek polis karakoluna gidiyor. Yaklaşan tehdit nedeniyle devriye arabasının eve kadar eşlik etmesi yönündeki ricasına rağmen, memur ona Polis Acil’i aramasını söylüyor!

Polis Acil’le konuştuğu sırada bütün konuşmalar kaydediliyor:

Operatör: Eski sevgiliniz için evinize bir devriye arabası göndereyim mi?,

Kyriaki: Hayır polis karakolundayım ve eve gitmek istiyorum ve yalnız gitmekten korkuyorum. Onu kapının önünde beklerken gördüm.

Operatör: Polis arabası taksi değil! Eğer isterseniz devriyeyi evinize gönderirim.

Operatör polis karakolunun 10 metre önünde bulunan kadını “polis arabası taksi değil” diye terslerken, eski erkek arkadaşı gelip kadını bıçaklıyor. Son nefesine kadar sesi kayıt altına alınıyor. Kadının ve arkadaşının çığlıkları dahil! İşte Yunanistan’ı ayağa kaldıran ve 1 aydır sürekli feminist eylemlere sebep olan olay bu.

POLİS HER YERDE POLİS

Yunanistan aynı Türkiye gibi bir polis devleti. Atina’da pek çok köşe başında robocop polisleri görmek mümkün. Gösterilere polisin müdahalesi Türkiye ile yarışacak ölçüde. Türkiye’den gelen insanlara “Polise bir şey sormayın”, “Buradaki polis Türkiye’dekilerden daha sert” dediğimde bana gülüyorlar. Ancak pandemi zamanında orta sınıf bir mahalle olan Nea Smyrni’de (buranın İstanbul Suadiye’si) bankta kendi halinde oturan bir mahalleliyi coplayan polisler yine büyük eylemlere sebep olmuştu. Görüntü itibariyle de bir insandan çok makineyi andıran bu motosikletli robocoplar; yaşlı teyzelere, çocuklu ailelere biber gazı atabiliyor, yahut turistle göçmeni ayırt edemeyebiliyor.

Ancak karakola sığınan bir kadına hiç kimsenin yardım etmeye bile tenezzül etmiyor oluşu, kadının nöbetçi kulübesinin birkaç metre ötesinde bıçaklanmış olması kadınları dehşete düşürdü! Dahası bu hafta delilerin karatıldığı iddiası ortaya atıldı. Ailenin avukatı, polisten alınan kamera kayıtlarına başlangıçta erişilemediğini, erişilebildiğinde ise beş videonun tamamının kritik bir noktada kesildiğini açıkladı. Savcı tahrifat iddialarının ardından acilen yerel polis karakolundaki tüm görsel-işitsel materyallere el konulmasını emretti.

AİLE İÇİ ŞİDDET İHBARLARI ARTIYOR

Bu olay aslında Yunanlara uzun zamandır dolmakta olan bardağın taştığını gösterdi. Kyriaki ayrılmaya çalıştığı sevgilisinden uzun zamandır şiddet görüyor ve bir çıkış yolu arıyordu.

Geçen aralık ayında ise Salamina’da ağır bir şekilde dövülen 43 yaşındaki bir kadın şikâyette bulunmak için Emniyet Müdürlüğü’ne sığınmış ancak cep telefonuna panik butonu indirmesi tavsiye edilmiş, kadın bunu yapamadan katledilmişti.

Aile içi şiddetle ilgili Vatandaşları Koruma Bakanı Michalis Chrysochoidis yakın zamanda yaptığı açıklamada polise her 45 dakikada bir aile içi şiddet şikayeti geldiğini söyledi. Gönüllü kuruluşlar 2020’den bu yana aile içi şiddet ihbarlarının iki kat arttığını söylüyor.

KADIN CİNAYETLERİNDE KORKUTAN ARTIŞ

MIIR (Araştırmacı Habercilik için Akdeniz Enstitüsü) pandemi sırasında yayınladığı “Avrupa’da Kadınlara Yönelik İlan Edilmemiş Savaş” başlıklı raporunda Yunanistan’a özel bir başlık açtı. Bu rapora göre; Yunanistan, 2020’de 8 vakadan 2021’de 23 vakaya çıkarak yüzde 187,5 artışla 2021’de en yüksek kadın cinayeti artışını yaşayan Avrupa Birliği (AB) ülkesi oldu. Pandemide başlayan bu yukarı gidiş düşüşe geçmedi. Kyriaki Griva’nın cinayeti 2024’te Yunanistan’da yaşanan 5. kadın cinayeti. Bu rakamlar Türkiye’ye göre belki az görünse de nüfusa ve suç oranına göre oldukça yüksek.

Elena Papadimitriou “Femicide (kadın cinayeti) kavramını öğrendik, anladık, özümsedik, televizyonda ve panellerde tartıştık, sosyal medya paylaşımlarımızda defalarca paylaştık. Mükemmel, bize aferin, peki şimdi ne yapıyoruz?” diye başladığı yazısında şöyle devam ediyor:

“73 Aile İçi Şiddet Servisi, 18 Aile İçi Şiddet Bürosu, mağdurlar için yeni konaklama yapıları ve metro istasyonlarında SOS hatlarının yer aldığı kampanyaları okumaya devam ediyorum.

Kamu ve özel kuruluşların kadın cinayetlerini bilgilendirmek ve önlemek için gösterdiği tüm çabalar geçersiz sayılmaz, ancak YETERLİ DEĞİL. Mesaj açık: Başarısız olduğumuzu kabul etmeliyiz. Doğru tasarlanmış olmasına rağmen, bu önlemlerin uygulamada daha etkili bir şekilde işlemesi gerekmekte ve bunları uygulayacak uygun şekilde eğitilmiş personele ihtiyacımız var.

Dün yaşanan kadın cinayetinde, birçok vakada olduğu gibi mağdur, daha önce faili hakkında cinsiyete dayalı şiddet nedeniyle şikâyette bulunmuş, bazıları ise geçmişte şiddet yaşadıktan sonra yetkililerden yardım istemişti. Zamanında müdahale sağlamak için bu verileri analiz eden var mı?”

Şimdi Yunanistan kara kara düşünüp, pratikte karşılığı olan çözümler arıyor. Gazetelerde aile içi şiddete karşı devriye araçları, sığınma evleri, polisin eğitilmesi ya da polis karakollarında özel birim oluşturulması gibi konular tartışılıyor.

Bazıları ise bu değişimin mevcut yapıyla olamayacağını, bir kökten değişim gerçekleşmesi gerektiğini savunuyor. Eylemler ise sürüyor.