Son iki yılda, bir milyona yakın insan istanbul'u terk ederek başka şehirlere göç etti. Türkiye'de zaten zor olan yaşam koşulları megakentte çok daha zor. Son dönemde, daha iyi bir yaşam için İstanbul'dan Anadolu'ya sessiz göç yaşanıyor.
Beyoğlu İstiklal Caddesi (FOTOĞRAF: YASİN AKGÜL / AFP)
Türkiye’de hayat şartları giderek ağırlaşırken, büyük şehirlerde yaşayanlar, küçük şehirlere göre daha zor durumda. Kira, gıda ve ısınma gibi temel ihtiyaçlar, başta İstanbul olmak üzere büyükşehirlerde çok daha pahalı. Bu durum insanları İstanbul’dan göçe zorluyor.
İstanbul’dan sessizce ayrılanlar, bu dönemin çok konuşulmayan ve görülmeyen gerçeği.
DW Türkçe’nin haberine göre, İstanbul’dan ayrılanlar yalnızca emekliler değil. Sağlık çalışanı eşinin tayin hakkını kullanarak Antalya’ya taşınan Şule B. ve ailesi de benzer bir hesapla yola çıkmış. Şule B., İstanbul’daki hayatlarını anlatırken, kararın tek bir ana değil, uzun bir sürece yayıldığını söylüyor: “İstanbul’da zaten çok yoğun bir iş temposundaydık. İş ve ev dışında bir şey yapamıyorduk. Sürekli bir koşuşturma vardı.”
Şule B., İstanbul’daki gündelik hayatın zamanla tamamen işle sınırlı hale geldiğini söylüyor: “İstanbul’da bir plan yapıyorsun ama bir yere gitmek bütün gününü alıyor. İş, ev, borç derken başka bir şeye zaman kalmıyordu.”
İstanbul’da kalmak, sadece “pahalılık” meselesi değil. Bir süre sonra zamanın kendisi de maliyete dönüşüyor: İşe gidiş geliş, çocukların eğitimi, temel ihtiyaçlar, sağlık hizmetlerine erişim, sosyal hayat… Bu yüzden son iki yılda İstanbul’dan başka illere doğru büyüyen “sessiz göç”, bir yandan yaşam tarzı tercihi gibi görünse de birçok hane için en temelde geçim hesabının yeniden kurulması anlamına geliyor.
Resmi istatistikler bu hareketliliği doğruluyor. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre 2023’te İstanbul’dan başka illere taşınanların sayısı 581 binin üzerine çıktı. 2024’te bu sayı yaklaşık 369 bin olarak kayda geçti. Son iki yılda toplamda 950 bin 783 kişi İstanbul’dan başka illere göç etti. Göç edilen başlıca kentler arasında Ankara, İzmir, Antalya ve Bursa öne çıkıyor.
TÜİK’e göre iller arası göçün en önemli nedenleri arasında eğitim ve daha iyi yaşam koşulları yer alıyor. Geçen yıl Türkiye genelinde yaklaşık 2,7 milyon kişi iller arasında göç ederken, bu hareketliliğin 479 bin 622’si eğitim, 512 bin 370’i ise daha iyi konut ve yaşam koşulları gerekçesiyle gerçekleşti.
Eğitim nedeniyle göç edenlerin büyük bölümünü lise ve dengi okul ile yükseköğretim mezunları oluştururken, daha iyi konut ve yaşam koşulları için göç edenlerde de yine orta ve yüksek eğitim düzeyine sahip nüfusun ağırlığı dikkat çekti.
Bu tablo, İstanbul’da yaşam maliyetlerinin geldiği noktadan bağımsız değil. Konut ve kira harcamaları, büyükşehirde hane bütçesinin en baskın kalemi haline gelmiş durumda. Gayrimenkul değerleme platformu Endeksa’nın verilerine göre 2025 yılı itibarıyla İstanbul’da ortalama kira bedeli 33 bin liranın üzerine çıkmış durumda. 2024’te bu rakam ortalama 25 bindi. Antalya’da ise Kasım 2025 itibarıyla ortalama kira 25–26 bin lira bandında seyrediyor. Her iki kentte de kiralar artmaya devam etse de, büyükşehirdeki seviyeler sabit gelirli haneler için ciddi bir baskı yaratıyor.
Geçim baskısının en görünür olduğu alanlardan biri de mutfak. Son dönemde gıda fiyatlarındaki artış, özellikle emekliler ve sabit gelirli çalışanlar için alım gücünü hızla aşındırıyor.
Ali H., bu tabloyu kendi hayatından örnekle anlatıyor: “Hele bilhassa gıda tüketiminde çok zorlanıyoruz. Artık dışarıda bir yemek yemeye, eşimizle bir çay içmeye bile gidemiyoruz.”
Şule B. ise Antalya’ya taşındıktan sonra mutfak masrafının gündelik hayatta belirgin bir fark yarattığını söylüyor. İstanbul’da gıdaya erişimin daha pahalı ve sınırlı olduğunu belirten Şule B., Antalya’daki pazar alışverişini şöyle anlatıyor:
“Yediğin içtiğin doğal, pazarda. İstanbul’dan daha ucuz. Orada 10 lirayken burada iki liraydı.”
Bu farkın yalnızca fiyatla sınırlı olmadığını belirten Şule B., pazar alışverişinin niteliğine de dikkat çekiyor. İstanbul’da hem fiyatların hem de seçeneklerin hane bütçesini daha fazla zorladığını, Antalya’da ise gıdaya erişimin daha doğrudan ve öngörülebilir olduğunu söylüyor.
Emeklilikle birlikte sağlık hizmetlerine erişim daha kritik hâle geliyor. Ali H., kalp rahatsızlığı sonrası kontrollerini yaptırmakta zorlandığını söylüyor. İstanbul’daki büyük hastanelerde daha kapsamlı kontrol yaptırmak istediğini, ancak randevu sisteminin buna izin vermediğini anlatıyor: “Kontroller için randevu alamıyorum. Gece saat üçte, dörtte deniyorum, yine olmuyor.”
İstanbul’dan ayrılma kararında ekonomik faktörlerin yanı sıra deprem kaygısı da birçok hane için arka planda sürekli var olan bir unsur. Marmara’da beklenen büyük depreme ilişkin belirsizlik, özellikle çocuklu aileler ve yaşlılar için günlük hayatın görünmeyen stres başlıklarından biri olarak öne çıkıyor. Şule B., İstanbul’da yaşarken bu kaygının da hayatlarının bir parçası olduğunu söylüyor.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
İstanbul’dan ayrılanların anlattıkları, tek bir nedene işaret etmiyor. Çalışanlar ve emekliler için farklı gerekçeler öne çıksa da, ortak nokta büyükşehirde yaşamın giderek daha fazla kaynak, zaman ve enerji gerektirmesi. Bu hikayeler, iç göçün yalnızca bir adres değişikliği değil, yeni bir yaşam dengesi arayışı olduğunu gösteriyor.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
