Bazı arşivler geçmişi saklamaz; geçmişin hâlâ konuşabildiğini hatırlatır. Sudan Archives, müziği bir tür kişisel bellek, bedensel ifade ve kültürel geri çağırma alanına dönüştüren çağdaş bir ses dünyası kurar.
Sudan Archives, asıl adıyla Brittney Denise Parks, ABD’li müzisyen, besteci ve prodüktördür. Elektronik müzik, R&B, deneysel pop ve alternatif soul alanlarında üretim yapan sanatçı, özellikle kemanı merkezine alan özgün yaklaşımıyla tanınır. Kemanı klasik bir enstrüman olarak değil; ritmik, bedensel ve deneysel bir araç olarak kullanması, onu çağdaş müzik sahnesinde ayırt edici bir konuma yerleştirir.
Sudan Archives’in müzikal yolculuğu, klasik keman eğitimiyle başlar; ancak bu eğitim, zamanla elektronik prodüksiyon, loop’lar ve dijital efektlerle iç içe geçer. Sanatçı, SoundCloud üzerinden paylaştığı erken dönem kayıtlarla dikkat çekerken, kısa sürede alternatif R&B çevrelerinde özgün bir ses olarak öne çıkar.
2019 tarihli Athena albümü, Sudan Archives’in kişisel anlatı, Afro-diasporik kimlik ve deneysel ses arayışını bir araya getirdiği ilk büyük çıkışı olur. 2022’de yayımlanan Natural Brown Prom Queen ise sanatçının hem tematik hem de prodüksiyon açısından olgunlaştığı bir dönemi temsil eder. Bu albüm, beden, saç, kimlik, görünürlük ve aidiyet gibi meseleleri doğrudan ele alır.
Sudan Archives, gerçek adıyla Brittney Denise Parks, Ohio eyaletinin Cincinnati kentinde dünyaya geldi. Kemanla tanışması ilkokul dördüncü sınıfa uzanır; bu enstrümanı notadan çok kulaktan öğrenerek çalmaya başladı. Erken yaşta gelişen bu sezgisel ilişki, ilerleyen yıllarda onun müzikal karakterini belirleyen temel unsurlardan biri hâline gelecekti.
Parks’ın üvey babası, Atlanta merkezli plak şirketi LaFace Records’ta çalışıyordu. Onun teşvikiyle Brittney, ikiz kardeşi Cat ile birlikte N2 adlı bir pop ikilisi kurdu. Ancak bu deneyim, Parks için bir özgürlük alanı olmaktan çok, yaratıcılığını sınırlayan bir çerçeveye dönüştü. Daha sonra bu dönemi anlatırken, “Kendimi boğulmuş hissediyordum; yaratıcılığım için iyi değildi,” diyecekti. Lise yılları boyunca kendisini bir punk olarak tanımlayan Parks, okulun dayattığı uyum biçimlerine de mesafeli durdu; ulusal yemin törenlerine katılmadı, öğle aralarında kimseyle oturmadı ve tek arzusunun oradan uzaklaşmak olduğunu açıkça dile getirdi.
Hayatındaki yön değişimi, katıldığı gece yarısı rave partileri ile belirginleşti. Bu mekânlarda sahnede tek başına var olan sanatçıları izlerken, bir grubun parçası olmadan da müzik yapabileceğini fark etti. Kendi ifadesiyle, “O sanatçıları izlerken şunu anladım: Bir grupta olmama gerek yoktu. Bunu tek başıma yapabilirdim.” Ailesinin gece hayatına yönelik itirazları keskinleşince, henüz on dokuz yaşındayken evden ayrıldı ve Los Angeles’a taşındı.
Los Angeles’ta Pasadena City College’da etnomüzikoloji eğitimi almaya başlayan Parks, aynı dönemde deneysel elektronik müziğin önemli buluşma noktalarından biri olan Low End Theory gecelerine katıldı. Gündüzleri müzik tarihini, geceleri çağdaş ses pratiklerini izlerken; kendi müzikal fikirlerini de iPad’i üzerinden üretmeye başladı.
Bu süreçte kendisine bir hedef belirledi: “Kemanın siyahlığını görünür kılmak.” Farklı coğrafyalardaki keman geleneklerini araştıran Parks, özellikle Afrika’da kendisine benzeyen müzisyenlerin kemanı vahşi, bedensel ve coşkulu biçimlerde çaldığını keşfetti. Batı klasik müzik geleneğinde kemanın ağır ve ciddi bir enstrüman olarak konumlandırıldığını; oysa dünyanın pek çok yerinde bu enstrümanın insanları bir araya getiren, eğlenceli ve ritmik bir araç olarak yaşadığını vurguladı. Bu farkındalık, Sudan Archives’in müziğinde kemanı yalnızca bir çalgı değil, kültürel bir geri çağırma aracı hâline getirdi.
Sudan Archives, kendi adını taşıyan ilk EP’sini 2017 yılında yayımladı. Bu çıkışı, 2018’de gelen Sink EP izledi. Çalışmanın öne çıkan parçası “Nont for Sale”, müzik basınında dikkat çekti; Stereogum tarafından Mayıs 2018’in en beğenilen şarkıları arasında gösterildi. Bu erken dönem kayıtlar, Parks’ın kemanı elektronik üretimle iç içe geçiren estetiğinin ilk güçlü işaretleriydi.
Sanatçı, 2019 yılında ilk stüdyo albümü Athena ile kapsamlı bir çıkış yaptı. Albüm, kısa sürede eleştirmenlerin ortak beğenisini kazandı. The Guardian, albümü “plaklara kaydedilmiş en içgüdüsel ve etkileyici müziklerden bazılarını barındıran” bir çalışma olarak tanımladı. The Quietus, Parks’ın “doğrudan zihne yerleşen güçlü nakaratlar yazma becerisini” öne çıkarırken; Variety, Athena’yı “yenilikçi, alışılmadık ve davetkâr” bir albüm olarak değerlendirdi. Bu tepkiler, Sudan Archives’in deneysel çizgisinin yalnızca niş bir ilgi alanı olmadığını açık biçimde ortaya koydu.
Üç yıllık bir aranın ardından Sudan Archives, 16 Mart 2022’de yayımladığı “Home Maker” adlı parça ile geri döndü. Şarkı, sanatçının ikinci albümü Natural Brown Prom Queen’in ilk teklisi olarak duyuruldu. Pitchfork, parçayı “Best New Track” seçti ve Parks’ın bugüne kadarki en erişilebilir işi olarak nitelendirerek; özgüvenli duruşunu ve kendine has cazibesini özellikle vurguladı.
Sanatçı, ertesi gün South by Southwest (SXSW) kapsamında düzenlenen Stones Throw etkinliğinin ana ismi olarak sahne aldı. 9 Eylül 2022’de yayımlanan Natural Brown Prom Queen, yine geniş çaplı eleştirel övgüyle karşılandı. Parks, albümün çeşitliliğini şu sözlerle anlattı: “Kim olduğumu insanlara gösterme zamanı gelmişti. Sahne adım biraz akademik; Athena’da ilahi siyah kadınlık etrafında düşünceli bir persona kurmuştum. Şimdi gevşek yanımı da göstermek istiyorum. Derin ve sezgiselim ama aynı zamanda fazlasıyla saçmayım.”
2023 yılında, Sudan Archives, Libera Awards’ta En İyi Çıkış Yapan Sanatçı/Yayın ve En İyi R&B Kaydı dallarında iki ödül kazanarak bu dönemi taçlandırdı.
Sudan Archives, müzikal ilhamlarını farklı coğrafyalara yayar. Kamerunlu elektronik müzisyen Francis Bebey ve Sudanlı kemancı Asim Gorashi, sanatçının sıkça andığı isimler arasındadır. Bunun yanı sıra İrlanda müziği de Parks’ın melodik duyarlığında etkili olmuştur. Canlı performanslarında kemanını elektronik efekt pedalları ve ritmik altyapılarla birlikte kullanır; zaman zaman yaylı dörtlüsü formatında da sahne alır. Bu yaklaşım, onun kemanı sabit bir geleneğin değil, yaşayan bir ifade alanının parçası olarak gördüğünü gösterir.
Brittney Denise Parks’ın Cat adlı bir ikiz kardeşi vardır; kısa bir süre birlikte N2 adlı pop ikilisinde yer almışlardır. Parks, Los Angeles’ta yaşamaktadır. COVID-19 pandemisi döneminden itibaren, Nocando ve All City Jimmy sahne adlarıyla tanınan müzisyen James McCall ile birliktedir. İkili, Parks’ın evinin bodrum katında kurdukları ev stüdyosunda birlikte çalışmış; Natural Brown Prom Queen albümü de bu mekânda kaydedilmiştir.
► Sudan Archives’i farklı kılan nedir?
Kemanı elektronik müziğin merkezine yerleştirmesi ve onu ritmik bir ifade aracına dönüştürmesidir.
► Müziği hangi türlere yakındır?
R&B ve alternatif soul temelinde ilerler; ancak deneysel pop ve elektronik müzikle sürekli temas hâlindedir.
► Şarkılarında ne anlatır?
Kimlik, beden algısı, siyahlık, kadınlık ve içsel çatışmalar ön plandadır.
► Canlı performansları neden dikkat çeker?
Çünkü keman, beden ve elektronik altyapı aynı anda sahnede “canlı” bir etkileşim içindedir.
► Sudan Archives ana akım mı, bağımsız mı?
Bağımsız estetikten beslenir; ancak ana akımın sınırlarını bilinçli biçimde zorlar.
Sudan Archives, popüler kültürde klasik R&B yıldızlarından çok, estetik bir referans noktası olarak konumlanır. Müzik videoları, görsel dili ve sahne kimliğiyle çağdaş sanat, moda ve dijital kültürle güçlü bağlar kurar. Afrofütürizm, beden politikaları ve kişisel mitoloji, sanatçının üretiminde sıkça karşılaşılan temalardır.
Sudan Archives, müziği türler arasında dolaşan bir deney alanı olarak ele alır. Keman, elektronik altyapı ve kişisel anlatı; onun dünyasında birbirini dışlamaz, aksine birbirini derinleştirir. Bu yönüyle Sudan Archives, çağdaş müzikte hem bireysel hem de kültürel hafızaya seslenen özgün bir figürdür.
► R&B
► ALTERNATİF POP
► AFROFÜTÜRİZM
► DENEYSEL MÜZİK
► KEMAN
