Hip-hop’ın ritmini, elektronik müziğin dokusunu ve soul’un melankolisini bir araya getiren karanlık, deneysel ve büyüleyici bir tür… Bristol sokaklarından dünyaya yayılan ağır adımlı bir isyan.
Trip-hop (İng. Trip-Hop; Alm. Trip-Hop; Fra. Trip-Hop), 1990’ların başında İngiltere’nin Bristol kentinde ortaya çıkan, yavaş tempolu ritimler, derin bas hatları, lofi dokular, hipnotik vokaller ve melankolik atmosferler ile tanımlanan bir elektronik müzik türüdür.
Hip-hop ritmik yapısını korur ama MC’lerin yerini çoğu zaman kadın vokaller, fısıltılı söyleyişler ve duygusal bir içe dönüş alır.
Massive Attack, Portishead ve Tricky gibi isimler türün temel taşlarını oluşturur.
Trip-hop’ın kökleri 1980’ler Bristol sahnesine dayanır: reggae, dub, punk ve hip-hop’un iç içe geçtiği kültürel bir karışım. Sound system geleneği, “Bristol Bass” adı verilen yoğun bas tınılarını beraberinde getirir.
1991’de Massive Attack – Blue Lines, türün manifestosu niteliğindedir. Portishead – Dummy (1994) ise noir sinemasından fırlamış gibi duran karanlık atmosferiyle trip-hop’ı küresel bir fenomene dönüştürür. Tricky – Maxinquaye (1995), türün daha ham, daha deneysel sınırlarını çizer.
2000’lerden sonra trip-hop, elektronik müzik alt türlerine (downtempo, chillwave, dream pop) doğru dağılır; Billie Eilish, FKA twigs, Sevdaliza gibi çağdaş sanatçıların atmosferik dünyasında hâlâ güçlü bir yankı bırakır.
► Trip-hop neden bu kadar yavaş tempoludur?
Çünkü tür, hip-hop’tan aldığı ritmik çerçeveyi lofi bir melankoliyle yavaşlatır. Amaç dans ettirmek değil; düşünceyi, duyguyu, geceyi yoğunlaştırmaktır.
► Trip-hop ile downtempo aynı şey midir?
Hayır. Downtempo daha geniş bir şemsiyedir; trip-hop’ın karanlık, dramatik, çoğu zaman hüzünlü bir estetik alanı vardır. Trip-hop bir ruh hâli, downtempo bir tempo tarifidir.
► Trip-hop neden başlıca Bristol’da ortaya çıktı?
Şehrin çok kültürlü dokusu, reggae-dub geleneği, punk sonrası isyan ruhu ve sosyoekonomik gerilimler türün karanlık, atmosferik tonunu doğurdu.
► Trip-hop’ta vokaller neden genellikle kadın sesidir?
Beth Gibbons (Portishead), Martina Topley-Bird (Tricky) gibi sanatçılar sayesinde tür, kırılganlık ve güç arasında salınan benzersiz bir duygulanım kazandı. Ama erkek vokaller de (Horace Andy, Tricky) önemli rol oynar.
► Trip-hop bugün hâlâ yaşayan bir tür mü?
Kesinlikle. Saf hâli artık daha az üretiliyor olsa da, elektronik müzikten pop’a, film müziklerinden R&B’ye kadar sayısız alanda izleri sürüyor.
Sinemada: David Fincher’ın Se7en ve Fight Club gibi filmlerinde trip-hop estetiği görülür.
Dizilerde: Euphoria ve Top Boy gibi yapımlarda türün karanlık tınıları belirgindir.
Oyunlarda: Splinter Cell, Max Payne gibi noir atmosferli oyunlarda trip-hop ilhamlı müzikler yer alır.
Modada: 1990’ların gri, soğuk, kentli estetiği hâlâ podyumlarda türün görsel karşılığı olarak kullanılır.
Trip-hop, 1990’ların yalnızlık hissini, kent melankolisini ve elektronik deneyciliğini bir potada eriten “yavaş bir devrim”dir. Dünyaya yayıldığı andan itibaren şunu kanıtladı: ritim hızlandıkça duygu kaybolmaz, ama yavaşladığında derinleşir. Bugün pek çok türü besleyen bu atmosfer, modern müziğin karanlık ama vazgeçilmez damarlarından biri olmayı sürdürüyor.
