Bir yandan folklorun köklerini sahiplenen, diğer yandan diktatörlüklere, sömürüye ve adaletsizliğe karşı sesini yükselten; müziği toplumsal mücadeleye dönüştüren tarihsel bir akım… Nueva Canción, halkın sesi ve belleğidir.
Nueva Canción (İng. New Song Movement; Alm. Neue Liedbewegung; Fra. Nouvelle Chanson Latino-Américaine), 1960’lardan itibaren Şili, Arjantin, Uruguay ve genel olarak Latin Amerika’da yükselen; halk müziğini politik bilinçle birleştiren bir müzikal-sosyal harekettir. Geleneksel enstrümanları (charango, quena, bombo) modern protest şarkı estetiğiyle buluşturur. Temel amacı, sömürgecilik, yoksulluk ve baskı rejimleri karşısında halkların kimliğini ve direnişini müzik yoluyla görünür kılmaktır.
1960’ların başında Şili’de Violeta Parra’nın folklor araştırmalarıyla temellenen hareket, Victor Jara ile politik ve halkçı bir yön kazanır. Parra’nın “Gracias a la Vida” ve Jara’nın “Te Recuerdo Amanda” gibi eserleri, hem estetik hem politik açıdan bir dönüm noktasıdır.
1973 Şili darbesi, Nueva Canción’un kaderini de değiştirir: birçok sanatçı sürgüne gider, bazıları katledilir (Victor Jara gibi). Bu trajedi, hareketi susturmak yerine tüm Latin Amerika’ya yayar. Mercedes Sosa Arjantin’de, Daniel Viglietti Uruguay’da, Inti-Illimani dünya sahnelerinde direnişin sesi olur.
1980’ler ve sonrası, hareketin evrilerek “Nueva Trova”, “Canto Nuevo” gibi yeni biçimlere dönüşmesine tanıklık eder. Bugün Latin Amerika’da toplumsal adalet mücadelesinin en güçlü kültürel miraslarından biridir.
► Nueva Canción bir müzik türü müdür yoksa politik hareket midir?
Her ikisidir. Geleneksel melodilerle politik bilinci birleştirir; kültürel bir kimlik projesi olduğu kadar, sosyal adalet talebinin müzikal biçimidir.
► Neden 60’lı yıllarda ortaya çıktı?
Latin Amerika’da sömürge sonrası kimlik arayışının, yoksulluğun, eşitsizliğin ve ABD müdahalelerinin belirginleştiği bir dönemdi. Müzik, bu sıkışmanın doğal bir ifadesi oldu.
► Bu hareketin en belirgin müzikal özellikleri nelerdir?
And ritimlerinin kullanımı, akustik çalgılar, yalın ama güçlü melodiler, şiirsel ve politik sözler… Her eser halkın hikâyesiyle beslenir.
► En çok hangi sanatçılar öne çıkmıştır?
Violeta Parra, Victor Jara, Mercedes Sosa, Inti-Illimani, Quilapayún, Atahualpa Yupanqui ve Daniel Viglietti hareketin temel figürleridir.
► Günümüzde etkisi sürüyor mu?
Evet. Latin Amerika’daki çağdaş protest müzik, rap ve folk birleşimleri hâlâ Nueva Canción’un ruhunu taşır. Sosyal hareketler sırasında meydanlarda söylenen şarkıların çoğu bu geleneğin mirasıdır.
Pablo Neruda’nın şiirleri, Patricio Guzmán’ın belgeselleri, “El Pueblo Unido Jamás Será Vencido” sloganının küresel protest kültürüne yayılışı hep bu hareketin etkisidir. Türkiye’de ise Ruhi Su’nun türkü yorumu, Grup Yorum’un politik folk geleneği gibi örnekler, Nueva Canción ile ruh akrabalığı taşır.
Nueva Canción, müziğin yalnızca estetik değil, tarihsel ve politik bir varoluş biçimi olabileceğini gösterir. Folkloru modern bir direniş diline dönüştürmüş; milyonlarca insanın adalet, eşitlik ve özgürlük taleplerine ses olmuştur. Bugün de Latin Amerika kültürel hafızasının en güçlü damarlarından biri olarak yaşamaya devam eder.
► VICTOR JARA
► ETNİK MÜZİK
► WORD MUSIC
► HIMEKAMI
► KOLEKTİF HAFIZA
