Türkiye dünya lideri olduğu fındıktaki kriz derinleşiyor. Rekabet Kurumu'nun müdahalesine rağmen İtalyan Ferrero'nun alım gücü üreticiyi sarstı. Fındık bahçeleri boşalıyor.
Türkiye’nin en önemli tarımsal ihraç ürünlerinden fındıkta, küresel alıcı Ferrero’nun piyasadaki ağırlığı yeniden tartışma konusu oldu. Hasat zamanı yüksek maliyet nedeniyle fiyat artışı beklenirken alım fiyatının kilogram başına 300 liranın altına inmesi üreticileri hüsrana uğratıyor. Üreticiler, fiyat belirleme gücünün büyük alıcıların elinde toplanması nedeniyle kendi söz haklarının giderek azaldığına dikkat çekiyor. Ferrero’nun yerel tüccarlar üzerinden piyasayı yönlendirdiği ve alım temposunu düşürerek fiyatları baskıladığı görüşü hâkim.
Dikkatleri fındık piyasasına çeviren tartışma, geçtiğimiz ay sonunda uluslararası basında yer alan “Ferrero Türkiye’den fındık alımını durdurdu” haberiyle başladı. Üreticiden ve meslek örgütlerinden yükselen tepkiye paralel şekilde Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle de “Bu girişimleri fındık arzının sınırlı olduğu bir yılda fındık fiyatlarını baskılama girişimi olarak değerlendirmekteyim” dedi.
2024’te Ferrero’ya yönelik soruşturma sonrasında alınan taahhütleri hatırlatarak “Kimse, önce söz verip sonra kendi taahhüdünü aşındırma girişiminde bulunmamalı” sözleriyle tepki gösterdi. Fakat sonuçta Rekabet Kurumu, şirketin eylül, aralık döneminde almayı taahhüt ettiği 45 bin ton kabuklu fındık alımını 30 bin tona düşürdü.
Üreticiler ve meslek örgütleri Rekabet Kurumu’nun işlevsiz kaldığını, devletinse sorunlar için politika geliştirme iradesini göstermediğini savunuyor. Büyük girdi maliyetlerine katlanan, son kuraklık nedeniyle rekolte kaybeden üretici “Üzerine böyle manipülasyonlarla uğraşıyoruz. Artık fındıkla uğraşmaya değmiyor” diyor.
Cumhuriyet’te yer alan habere göre, Giresun Ticaret Borsası eski Tescil Müdürü Ruhi Yılmaz, mağduriyetin yeni olmadığının altını çiziyor. Yılmaz, hem üretici hem de ihracatçılar açısından tabloyu şöyle anlatıyor: “Bu dev sermaye Avrupa’daki tüccara uygun fiyata mal satabilecek durumda. Bunun karşısında durabilecek bir sermayemiz yok. Devletin açıkladığı alım fiyatının hiçbir anlamı yok, Ferrero ne derse o oluyor. Daha önce de kalibrasyona göre fiyatlama yapıp ucuza aldı. Rekabet Kurumu daha o zaman çuvalladı zaten. Şimdi de aynı hikâye, aynı sistem.”
Fındığın bölünmüş arazilerde küçük çiftçinin eliyle üretildiğine dikkat çeken Yılmaz artık bahçelerin boş bırakıldığını belirtiyor ve devlet politikalarını eleşriyor: “Devletin alım politikası anlamsız. Çalışıp üreten yerli üretici adeta cezalandırılıyor. Destekler de artık iki torba gübreyi bile karşılamıyor. Bu gidişle üretimimizi ve pazarımızı kaybedeceğiz.”
Ziraat Mühendisleri Odası Giresun İl Temsilcisi Rıfkı Karabulut ise üreticinin ilk kez maliyet üzerinde fiyat alacağına ilişkin umut taşırken her şeyin yine kötüye gittiğini belirtiyor: “ Zaten bir dekardan alınacak fındık miktarı 55 kilograma kadar düştü. İtalya’nın çiftçisine odediği 10 Avro üzerinde. Bizim çiftcimize gelince ise piyasada 380 bandı görülür görülmez nasıl bir algı yaratıldıysa her şey tersine döndü. Ferrero adına gizliden alım yapan tüccarlar bu manipülasyonu yapıyor. İnsanlar artık ‘uğraşmaya değmez’ diyerek bırakıyor.”
Ordu Fatsa’da fındık üreticisi Cemil Ceylan ise şunları paylaşıyor: “Şimdiye kadar manipülasyonlar amacına ulaştı ve bundan sonra üreticinin duruşu ve tutumu belirleyici olacak. Bununla ilgili toplantılarımızı yaptık, üretici fındığını depoda bekletecek ve ucuza satmayacak. Rekabet Kurumu’nu istedikleri gibi oynatıyorlar, 2 yıldan beri maliyetimizi karşılayamıyoruz.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
