Bir ülkenin kaderi, kırmızı-beyaz karanfillerle dolu meydanlarda değişti. “Sedir Devrimi”, Lübnan’ın hem iç hesaplaşması hem de dışa bağımlılığın kırılma noktasıydı.
Sedir Devrimi (İng. Cedar Revolution), 2005 yılında Lübnan’da Başbakan Refik Hariri’nin suikastının ardından patlak veren geniş çaplı halk hareketine verilen addır. Adını, Lübnan bayrağındaki sedir ağacından alır. Protestoların temel talebi, Suriye ordusunun Lübnan’dan çekilmesi ve ülkenin siyasi bağımsızlığının yeniden tesis edilmesiydi.
1975-1990 iç savaşının ardından Lübnan, Taif Anlaşması ile göreli bir istikrara kavuşmuştu; ancak bu süreçte Suriye’nin askeri varlığı ve siyasal etkisi giderek artmıştı. 2000’lerin başında, Suriye yanlısı hükümetin baskıcı politikaları ve yolsuzluk iddiaları, halkta büyüyen bir hoşnutsuzluk yaratıyordu.
14 Şubat 2005’te eski başbakan Refik Hariri’nin bombalı suikast sonucu öldürülmesi, bu öfkeyi bir halk patlamasına dönüştürdü. Lübnanlılar, “Bizim üzerimizden karar vermeyin” diyerek sokaklara çıktı.
Hariri suikastının hemen ardından, “14 Mart Hareketi” adıyla birleşen muhalif güçler —Hristiyan, Sünni ve Dürzi liderler— Şam’ın etkisine karşı birleşti. Beyrut’un Şehitler Meydanı haftalarca milyonlarca kişinin toplandığı bir direniş alanına dönüştü.
Uluslararası toplumun baskısı ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 1559 Sayılı Kararı sonucunda, Suriye ordusu 29 Nisan 2005’te Lübnan’dan çekilmek zorunda kaldı.
Sedir Devrimi kısa vadede başarıya ulaşmış görünse de, Lübnan’daki siyasi kutuplaşma derinleşti.
“14 Mart Koalisyonu”, Batı ve Suudi Arabistan yanlısı bir çizgide hareket ederken,
“8 Mart Koalisyonu”, Hizbullah ve Suriye yanlısı cepheyi temsil etti.
Bu ayrışma, ilerleyen yıllarda Lübnan siyasetini belirleyen ana eksen hâline geldi. Devrim, Ortadoğu’daki diğer halk hareketlerine de esin kaynağı oldu; özellikle “Arap Baharı” döneminde sıklıkla referans verildi.
► “Sedir Devrimi” neden bu adı aldı?
Çünkü Lübnan’ın ulusal sembolü olan sedir ağacı, bağımsızlık ve direncin simgesiydi.
► Devrim gerçekten “başarılı” oldu mu?
Suriye ordusu çekildi, ancak ülke üzerindeki dış nüfuz ve iç hizipçilik sona ermedi. Lübnan hâlen mezhepsel güç dengeleriyle yönetilen kırılgan bir devlettir.
► Hariri suikastının failleri kimdi?
Birleşmiş Milletler destekli özel mahkeme, 2020’de Hizbullah bağlantılı bir kişiyi suçlu buldu. Ancak siyasi arka plan hâlâ tartışmalıdır.
► Bu olay Arap Baharı ile nasıl ilişkilendirilir?
Sedir Devrimi, Arap dünyasında sivil direnişle rejim baskısına karşı elde edilen ilk somut başarılardan biri olarak görülür.
► Günümüzde Sedir Devrimi’nin mirası nedir?
Bugün Lübnan’da genç kuşaklar, o dönemi “umut ve hayal kırıklığının iç içe geçtiği bir dönem” olarak hatırlar.
Lübnan sineması ve belgesel üretimi, bu devrimi sıkça işledi. Jocelyne Saab’ın filmleri ve Ziad Doueiri’nin L’Attentat adlı eseri, Hariri suikastı sonrası toplumun travmasını yansıtır. Şair Abbas Beydoun’un dizelerinde ise Sedir Devrimi, “sokağın geçici cenneti” olarak anılır.
► REFİK El HARİRİ SUİKASTI
► ARAP BAHARI
► POLİTİK ENTROPİ
► PARTİDOKRASİ
► SÖMÜRGECİLİK
