Bir imzanın ardından gelen kurşunlar.
Enver Sedat Suikastı (İng. Assassination of Anwar Sadat; Alm. Attentat auf Anwar Sadat; Fra. Assassinat d’Anouar el-Sadate), Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat’ın 6 Ekim 1981’de Kahire’de düzenlenen askerî geçit töreni sırasında öldürülmesi olayıdır. Bu suikast, modern Ortadoğu tarihinin en sarsıcı dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir.
1970’te Cemal Abdülnasır’ın ölümüyle iktidara gelen Enver Sedat, başlangıçta Nasır’ın pan-Arap çizgisini sürdürürken zamanla Batı’ya ve özellikle ABD’ye yakınlaştı. 1973’teki Yom Kippur Savaşı, ona hem Arap dünyasında hem Batı’da saygınlık kazandırdı. Ancak asıl kırılma, 1977’de İsrail’i ziyaret ederek Başbakan Menahem Begin ile barış sürecini başlatmasıyla yaşandı.
1978’de imzalanan Camp David Anlaşması, Mısır’ı İsrail’le resmî barış yapan ilk Arap devleti konumuna getirdi. Sedat ve Begin bu süreçte Nobel Barış Ödülü’nü paylaştılar.
Fakat aynı barış, Arap dünyasında “ihanet” olarak görüldü. Mısır Arap Birliği’nden dışlandı, İslamcı çevrelerde ise Sedat “Batı’nın kuklası” olarak damgalandı.
6 Ekim 1981’de, 1973 Savaşı’nın yıl dönümünde Kahire’deki askerî geçit töreni sırasında, ordunun içinden gelen radikal subaylar Sedat’a saldırdı. Teğmen Halid el-İslambuli liderliğindeki grup, “Firavun Sedat öldü!” sloganları eşliğinde devlet başkanını öldürdü. Aynı saldırıda 11 kişi yaşamını yitirdi, 28 kişi yaralandı.
Suikastın ardından İslami Cihat Örgütü sorumluluğu üstlendi; örgüt, laik rejime ve İsrail’le barışa karşı olduklarını ilan etti.
► Suikastın arkasında kimler vardı?
Saldırıyı, Mısır’daki radikal İslami Cihat Örgütü üstlendi. Lideri Ayman el-Zevahiri, daha sonra El Kaide’nin ikinci adamı olacaktı.
► Neden 6 Ekim tarihi seçildi?
Bu tarih, Sedat’ın büyük zafer olarak gördüğü 1973 Yom Kippur Savaşı’nın yıl dönümüydü; suikastçılar o günü “kutsal intikam” günü olarak seçti.
► Suikast Mısır’ı nasıl etkiledi?
Sedat’ın ölümünden sonra yardımcısı Hüsnü Mübarek iktidara geldi ve otuz yıl sürecek otoriter bir yönetim dönemi başladı.
► Suikastın uluslararası yankısı neydi?
Batı dünyası şok ve yas içindeyken, Arap dünyasında tepkiler bölündü: kimi sessizce onayladı, kimiyse barış sürecinin sekteye uğramasından endişe duydu.
► Sedat nasıl hatırlanıyor?
Mısır’da hâlâ tartışmalı bir figürdür: kimine göre barışın öncüsü, kimine göre Arap dayanışmasını bozan lider.
Suikast, 1982 yapımı The Death of a Pharaoh belgeselinde ve 2016 tarihli Sadat: The Man Who Made Peace adlı mini dizide işlendi. Ayrıca Oliver Stone’un The Untold History of the United States belgesel dizisinde Camp David süreci bağlamında Sedat’ın dönüşümü özel bir bölümde ele alınır.
Enver Sedat suikastı, bir liderin “barış” adına kendi halkının öfkesini göze almasının trajik bedelidir.
Onun ölümü, yalnız bir devlet başkanının değil, Ortadoğu’nun barış umutlarının da vurulduğu bir andı. Bugün hâlâ Kahire sokaklarında Sedat’ın adı geçerken, rüzgârın yönü değişir: kimine göre hain, kimine göre kahraman.
► TOPLUMSAL NORMLAR
► KAMUSAL ALAN
► MALCOLM X SUİKASTI
► MAHATMA GANDHI SUİKASTI
► ABRAHAM LINCOLN SUİKASTI
