Filmlerine imzasını atan, sinemayı kişisel bir sanat hâline getiren yönetmen.
Auteur (Fransızca: Auteur, İngilizce: Auteur, Almanca: Filmautor), sinema tarihinde özellikle 1950’lerden sonra öne çıkan bir kavramdır. Kelime anlamı “yazar” olan auteur, sinemada yönetmenin yalnızca teknik bir uygulayıcı değil, filmin asıl yazarı ve yaratıcı beyni olduğunu ifade eder.
Kavramın kökleri 1940’ların Fransa’sına uzanır. André Bazin’in kurucuları arasında yer aldığı Cahiers du cinéma dergisi çevresindeki eleştirmenler, sinemada yönetmenin kişisel üslubunu öne çıkaran yazılar kaleme aldılar. Bu yaklaşım daha sonra “Politique des auteurs” (Auteur politikası) adıyla bilindi.
1950’ler ve 60’larda Yeni Dalga yönetmenleri – François Truffaut, Jean-Luc Godard, Éric Rohmer – auteur teorisinin en parlak örneklerini verdi. Hollywood’da ise Alfred Hitchcock, Orson Welles, Stanley Kubrick ve Akira Kurosawa gibi isimler auteur yönetmen olarak anıldı.
1970’lerden itibaren auteur teorisi hem sinema akademilerinde hem de eleştirmenler arasında tartışmalı bir kavram haline geldi. Bazılarına göre auteur, sinemayı endüstriyel bir üretim olmaktan çıkarıp bireysel bir sanat olarak tanımlamanın yoluydu. Başkalarına göre ise bu yaklaşım, kolektif emeği göz ardı ederek yönetmeni abartılı biçimde yüceltiyordu.
Günümüzde auteur terimi hâlen kullanılmaktadır; Quentin Tarantino, Wong Kar-wai, Lars von Trier ya da Nuri Bilge Ceylan gibi yönetmenler bu kavramla tanımlanır.
► Auteur politikası neyi savunur?
Filmin gerçek yazarının senarist değil, yönetmen olduğu fikrini.
► İlk kez kimler ortaya attı?
François Truffaut ve Cahiers du cinéma çevresindeki Fransız eleştirmenler.
► Auteur sineması kolektif emeği yok sayar mı?
Kimi eleştirmenlere göre evet. Ancak auteur yaklaşımı, yönetmenin kişisel üslubunu kolektif emek içinden öne çıkarır.
► Modern dönemde auteur kimlere denir?
Tarantino, Wong Kar-wai, Haneke, Nuri Bilge Ceylan gibi kişisel imzası belirgin yönetmenlere.
► Auteur kavramı yalnızca sinema için mi geçerlidir?
Kökeni sinemaya dayanır, ama bugün televizyon dizilerinde ya da video oyunlarında da benzer bir kullanım söz konusudur.
Edebiyat: Kavram, edebiyat eleştirisindeki “yazarın sesi” fikriyle sık sık karşılaştırılır.
Sinemada: Hitchcock’tan Tarantino’ya, auteur yönetmenler sinema tarihini biçimlendirmiştir.
Akademide: Auteur teorisi, film çalışmaları bölümlerinde hâlen tartışmalı bir kavramdır.
Auteur, sinemanın endüstriyel boyutuna karşı sanat yönünü öne çıkaran bir yaklaşımdır. Yönetmeni, kendi dünyasını beyazperdeye yansıtan, filmlerine damgasını vuran bir yaratıcı olarak konumlandırır. Ancak aynı zamanda, sinemayı kolektif üretimden kişisel dehaya indirgeyen tartışmalı bir anlayış olarak da değerlendirilir.
► POPÜLER KÜLTÜR
► BAĞIMSIZ SİNEMA
► SATYAJIT RAY
► FRANSIZ YENİ DALGASI
► İTALYAN YENİ DALGASI
