9 Ekim’de açıklanacak 2025 Nobel Edebiyat Ödülü öncesinde edebiyat çevreleri ve okurlar üç dört isim üzerinde yoğunlaşıyor; Can Xue, Murakami ve Cărtărescu sıkça öne çıkan adaylar.
2025 Nobel Edebiyat Ödülü’nün 9 Ekim’de, saat 13.00’de açıklanması beklenirken, dış basında şimdiden adaylar ve stratejiler üzerine yoğun spekülasyon medya gündeminde yer alıyor.
Literary Hub’da yayınlanan bir yazıda, bahis sitelerinin oranlarına bakılarak Gerald Murnane gibi isimlerin geçen yıllarda olduğu gibi yine üst sıralarda olduğu belirtiliyor. Ancak geçmiş yıllarda favori gösterilen isimlerin şaşırtıcı biçimde ödülü kaçırdığı durumlar da hatırlatılıyor.
OLBG’de yer alan habere göre ise bahis piyasasından alınan veriler baz alındığında, Can Xue ve László Krasznahorkai, Ladbrokes’ta 10/1 oranla favori pozisyonda bulunuyor.
Ayrıca Haruki Murakami, Anne Carson, Cristina Rivera Garza gibi yazarlar da bahisteki güçlü adaylar arasında yer alıyor.
Bu yıl, edebiyat dünyasında “Avrupa merkezliliğinden uzaklaşma” eğilimi gözlemleniyor; bazı yorumlara göre İsveç Akademisi, Batı dışı seslere yönelme sinyali verebilir. This is Beirut adlı yayın, ödülün tarihsel olarak Batı dünyasına eğilimli olmasına rağmen bu yıl beklenen sürprizlerle gelebileceğini vurguluyor.
Koreli kitap platformu Yes24, ödül ilanı öncesinde Nobel Literature Prize Winner Prediction adlı özel bir sergi düzenleneceğini açıkladı. Sergi kapsamında adayların eser tanıtımları, okuma etkinlikleri ve ödül için yapılan tahminler yer alacak.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Nobel Komitesi’nin aday değerlendirme süreci büyük ölçüde gizlidir ve adaylar 50 yıl boyunca açıklanmaz; bu nedenle kimse kesin konuşamıyor. Ancak kitapseverler, hem bahis verileri hem de edebiyat eleştirmenlerinin görüşlerini takip ederek “olabildiğince isabetli tahminler” üretmeye çalışıyor.
Nobel Edebiyat Ödülü’nün açıklanmasına günler kala, adı öne çıkan yazarların eserleri şöyle:
Can Xue (Çin) — Deneysel ve sürrealist anlatılarıyla tanınan Can Xue, Çin edebiyatında sıra dışı bir ses. Frontier (Sınır) ve I Live in the Slums (Gecekondu’da Yaşıyorum) gibi eserleri, gerçeklik ile hayal arasındaki sınırları eritmesiyle dikkat çekiyor. Batı merkezli edebiyat geleneğine alternatif bir bakış sunduğu için adı sıkça geçiyor.
László Krasznahorkai (Macaristan) — Yoğun ve ritmik uzun cümleleriyle tanınan yazar, Satantango ve Seiobo There Below (Aşağıda Seiobo) eserleriyle çağdaş Avrupa edebiyatının en zorlu ama en etkileyici kalemlerinden biri kabul ediliyor. Nobel’in “dil deneyine” ödül vermesi olasılığı nedeniyle adı üst sıralarda.
Haruki Murakami (Japonya) — Yıllardır Nobel için favoriler arasında yer alan Murakami, Norwegian Wood (İmkânsızın Şarkısı) ve Kafka on the Shore (Sahilde Kafka) ile popülerleşti. Modern Japon toplumunu Batı pop kültürüyle harmanlayan üslubu, Nobel için fazla “ticari” bulunabileceği kadar, geniş okur kitlesi nedeniyle bir avantaj da sayılabilir.
Mircea Cărtărescu (Romanya) — Orbitor üçlemesiyle (Türkçede Solenoid daha çok biliniyor) Doğu Avrupa edebiyatının en güçlü isimlerinden biri. Hem tarihsel hem bireysel hafızayı büyülü gerçekçilikle birleştirmesi, Cărtărescu’yu “Nobel’e en yakın Doğu Avrupalı yazar” konumuna getiriyor.
Anne Carson (Kanada) — Şair, çevirmen ve deneme yazarı Carson, Antik Yunan metinleriyle modern şiiri harmanlayan eserleriyle biliniyor. Autobiography of Red (Kırmızının Otobiyografisi) ve Nox (Gece) gibi yapıtları, Nobel’in şiir alanında güçlü bir seçimi olabileceğini gösteriyor.
Bu yazarların ortak özelliği, yalnızca ulusal edebiyatlarını temsil etmekle kalmayıp küresel edebiyat haritasını dönüştüren sesler olmaları. 2025 ödülünün hangi isme gideceği henüz bilinmese de, tartışmalar Nobel’in bu yıl edebiyata hangi yönden bakacağını da göstermesi açısından değerli.
Nobel Edebiyat Ödülü’nü belirleyen seçim komitesi, İsveç Akademisi’nin altı üyesinden oluşuyor ve her yıl farklı adayları değerlendirerek rapor hazırlıyor. Bu üyelerin bireysel ilgi alanları ve edebi yaklaşımları, ödülün hangi yazarlara yönelebileceğine dair önemli ipuçları veriyor.
Anders Olsson (Başkan) — Edebiyat eleştirmeni ve edebiyat tarihi uzmanı. Modernist şiir ve Avrupa edebiyatı üzerine yetkin. Daha önce Olga Tokarczuk ve Annie Ernaux gibi biçimsel yenilikçi, toplumsal belleği işleyen yazarlara desteğiyle biliniyor.
Ellen Mattson — Romancı ve deneme yazarı. Kimlik, kadın deneyimi ve tarihsel anlatılar üzerine ilgisi, feminist edebiyatın Nobel için güçlü bir aday alanı olabileceğini düşündürüyor.
Steve Sem-Sandberg — Yazar, gazeteci ve çevirmen. Holokost, toplumsal yıkım ve travma edebiyatı üzerine yoğunlaşan ilgisi var. Daha önce László Krasznahorkai ve Hélène Cixous gibi yazarları önemsemesiyle tanınıyor.
Anne Swärd — Romancı. Kimlik, göç ve aidiyet temalarına odaklanan bir bakış açısına sahip. Dünya edebiyatında diaspora ve göçmenlik konularını işleyen yazarlara eğilim gösterebilir.
Anna-Karin Palm — Romancı ve kültür yazarı. Klasik anlatı geleneklerini, kültürel derinlikle harmanlayan yazarlarla ilgileniyor.
Mats Malm (Akademi Daimi Sekreteri, eş-üye) — Akademi’nin dışa dönük yüzü. Ödülün uluslararası görünürlüğünü gözeten Malm’ın yaklaşımı, evrensel etki yaratabilecek ve çok dilli okur kitlesine ulaşabilecek yazarları öne çıkarıyor.
Bu tablo, Nobel Edebiyat Ödülü’nün yalnızca bireysel tercihlerle değil, aynı zamanda Akademi’nin kurumsal denge ve uluslararası stratejileriyle belirlendiğini gösteriyor. 2025’te ödülün Batı dışı seslere yönelmesi ihtimali, komitenin bu ilgi alanlarıyla birlikte daha da güçlü bir senaryo olarak görülüyor.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
