Bir ülkeye, gruba ya da kuruma yönelik uygulanan ekonomik, siyasi veya askerî kısıtlama.
Ambargo (İngilizce: embargo; Almanca: Embargo; Fransızca: embargo), bir devletin ya da uluslararası örgütün başka bir devlete, topluluğa veya kuruma karşı uyguladığı ticaret, mal veya hizmet kısıtlamasıdır. Temel amacı baskı yapmak, belirli politikaları değiştirmeye zorlamak ya da uluslararası hukuku ihlal eden bir davranışı cezalandırmaktır. Ambargo, ihracat ve ithalat yasaklarından askerî yardımların kesilmesine kadar geniş bir yelpazede uygulanabilir.
Tarih boyunca ambargo, devletler arası ilişkilerde sıkça kullanılan bir araç olmuştur. Antik Yunan’da Atina, düşman şehir devletlerine ekonomik baskı uygulamak için ambargo kararları almıştır. Modern dönemde Birleşmiş Milletler, uluslararası hukuku ihlal eden ülkelere karşı ambargo kararı alabilmektedir.
Soğuk Savaş döneminde ABD’nin Küba’ya uyguladığı ambargo en bilinen örneklerden biridir; 1960’lardan bu yana farklı boyutlarıyla sürmektedir. Güney Afrika’daki apartheid rejimi de uluslararası ambargolarla karşı karşıya kalmıştır. Günümüzde ambargolar, nükleer programlar (örneğin İran ve Kuzey Kore) ya da insan hakları ihlalleri nedeniyle gündeme gelmektedir.
► Ambargo ile yaptırım arasındaki fark nedir?
Yaptırım, ambargonun da içinde bulunduğu daha geniş bir kavramdır. Yaptırımlar diplomatik, ekonomik veya askerî olabilir; ambargo ise özellikle ticari kısıtlamaları ifade eder.
► Ambargolar gerçekten amacına ulaşır mı?
Tartışmalı bir konudur. Küba örneğinde olduğu gibi, ambargo onlarca yıl sürmesine rağmen rejimi değiştirmemiştir. Ancak Güney Afrika’da apartheid karşıtı ambargo ve boykotlar, rejimin çöküşünde etkili olmuştur.
► Ambargolar kimleri en çok etkiler?
Çoğu zaman yönetimlerden ziyade halkı etkiler. Ekonomik daralma, ilaç ve gıda sıkıntısı gibi sorunlar, ambargo altındaki ülkelerde sıradan insanların yaşamını zorlaştırır.
► Uluslararası hukukta ambargoların meşruiyeti nasıl belirlenir?
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararıyla alınan ambargolar uluslararası hukuka dayandırılır. Tek taraflı ambargolar ise siyasi tartışmalara yol açar.
► Sanat ve kültür alanında ambargo olmuş mudur?
Evet. Spor müsabakalarına katılım yasakları, müzik ve film ithalatının engellenmesi gibi kültürel ambargolar da uygulanmıştır. 1980 Moskova Olimpiyatları’nın ABD öncülüğünde boykot edilmesi buna örnektir.
Edebiyatta ve sinemada ambargo, çoğu zaman baskı ve direnişin metaforu olarak işlenir. Distopik eserlerde halkı açlığa sürükleyen ambargolar dramatik bir unsur hâline gelir.
Sinemada belgeseller, Küba ambargosunun etkilerini ya da Irak’a yönelik yaptırımların toplumsal yansımalarını işler.
Müzikte de ambargoya karşı dayanışma şarkıları, özellikle 1980’lerde apartheid karşıtı kampanyalarda öne çıkmıştır.
Ambargo, devletler arası ilişkilerde baskı aracı olarak kullanılan güçlü fakat tartışmalı bir yöntemdir. Kimi zaman rejimleri sarsar, kimi zaman ise yalnızca halkı cezalandırır. Etkileri, bağlama ve uygulama biçimine göre değişir. Bu nedenle ambargo, uluslararası siyasetin en çok tartışılan enstrümanlarından biri olmaya devam etmektedir.
► SİYASAL KUTUPLAŞMA
► NATO
► SOĞUK SAVAŞ
► PLÜTOKRASİ
► OLİGARŞİ
