Çölün ortasında kök salmış bir kimlik ve binlerce yıllık kültürel süreklilik.
Zuniler (İngilizce: Zuni / Almanca: Zuni / Fransızca: Zuni), ABD’nin New Mexico eyaletinin batısında yaşayan, köklü bir yerli Amerikan topluluğudur. Kendilerini A:shiwi olarak adlandırırlar. Zuni dili, izole bir dildir; yani bilinen başka bir dille akrabalığı bulunmaz. Günümüzde nüfusları yaklaşık 12.000 civarındadır ve büyük çoğunluğu Zuni Pueblo adlı yerleşimde yaşamaktadır.
Arkeolojik veriler, Zunilerin atalarının binlerce yıl boyunca Amerika’nın güneybatısında yaşadığını göstermektedir. Ancestral Pueblo kültürüyle akraba olan Zuniler, hem tarım hem de ritüel pratikleriyle süreklilik göstermiştir. Mısır, fasulye ve kabak (üç kız kardeş olarak bilinir) temel gıdalarıdır.
16. yüzyılda İspanyol kâşif Francisco Vázquez de Coronado, efsanevi “Cibola” şehirlerini ararken Zuni köylerine ulaştı. Avrupalıların gözünde bu köyler “altın şehirler” olarak görülse de, aslında mütevazı adobe yapılarından oluşuyordu. İspanyol sömürgeciliğiyle birlikte misyonerlik faaliyetleri başladı; Zuni kültürü ciddi baskılarla karşılaştı, ancak kimliklerini büyük ölçüde korumayı başardılar.
Çünkü başka hiçbir dil ailesine bağlanmamış izole bir dildir. Bu, Zuni kültürünün özgünlüğünün göstergesidir.
Zuniler çok katmanlı bir kozmolojiye sahiptir. Doğa ruhları, kachina (maskeli ruh varlıkları) ve mevsimsel ritüeller, kültürün merkezindedir. Din, toplumsal düzenin de temelidir.
Takı ve gümüş işçiliği, özellikle Zuni taş kakma sanatı, dünyaca ünlüdür. Ayrıca seramikleri ve fetiş heykelcikleri de büyük önem taşır.
Toprak kayıpları, ekonomik yoksunluk, genç kuşaklarda dil kaybı ve sağlık sorunları öne çıkan meselelerdir. Buna rağmen topluluk, kültürel kimliğini yaşatma konusunda dirençlidir.
Kendi özerk hükümetleri ve topluluk yapıları vardır. Modernleşmenin baskısına rağmen ritüel yaşamı ve dil koruma çabaları, Zunileri güçlü bir kimlik unsuru hâline getirmiştir.
Edebiyat: Zuni kültürü, Amerikan antropolojisinin klasik araştırma konularından biri olmuştur. Ruth Benedict’in Patterns of Culture adlı eseri Zuniler üzerine önemli gözlemler içerir.
Sanat: Zuni takıları ve taş kakma tekniği, koleksiyoncular arasında yüksek değer görür.
Tarih Yazımı: Cibola efsanesi bağlamında Avrupalı kâşiflerin anlatılarında sık sık Zunilerden söz edilir.
Zuniler, Amerika’nın güneybatısında binlerce yıldır kök salmış bir halk olarak hem tarihsel hem de kültürel açıdan eşsizdir. Sömürgecilik, asimilasyon ve modernleşmenin baskılarına rağmen, dil, din ve sanatla kimliklerini sürdürmeye devam etmektedirler.
