Karanlığı estetikle yoğuran, oyunları birer mitolojiye dönüştüren Japon tasarımcı. ‘Time’ dergisine göre en etkili 100 kişiden biri. Bu listeye giren ikinci oyun geliştiricisi.
Hidetaka Miyazaki (Japonca: 宮崎 英高; d. 19 Eylül 1974), Japon video oyunu yönetmeni, tasarımcısı, yazar ve FromSoftware şirketinin başkanıdır. 2004 yılında şirkete katılmış, önce Armored Core serisinde tasarımcı olarak görev almıştır. Ancak esas ününü, oyun dünyasında çığır açan Dark Souls serisini yaratarak kazanmıştır. 2014’te şirket başkanlığına terfi eden Miyazaki, hâlen FromSoftware’in temsilci direktörü olarak görev yapmaktadır. Onun yönettiği diğer benzer nitelikteki oyunlar arasında Demon’s Souls, Bloodborne, Sekiro: Shadows Die Twice ve Elden Ring bulunur.
Miyazaki’nin ilham kaynakları, farklı romancılar, manga sanatçıları ve oyun tasarımcılarını kapsar. Özellikle Shadow of the Colossus’un yaratıcısı Fumito Ueda ve Dragon Quest’in tasarımcısı Yuji Horii, onun üzerinde belirleyici etki bırakmıştır. Miyazaki’nin oyunları, yüksek zorluk seviyeleriyle olduğu kadar, doğrudan diyalog yerine “flavor text” denilen kısa metinlerle ve çevresel ipuçlarıyla ilerleyen anlatılarıyla dikkat çeker.
Video oyunlarının bir “auteur”ü olarak görülen Miyazaki, yalnızca oyun tasarlayan biri değil, aynı zamanda kendi imzasını taşıyan bir sanat anlayışı geliştiren bir anlatıcıdır. Onun eserleri, çağımızın en büyük oyunları arasında gösterilmiş; hatta tüm bir oyun türünün –“Soulslike” olarak bilinen alt türün– doğmasına yol açmıştır.
Hidetaka Miyazaki, 19 Eylül 1974’te Japonya’nın Shizuoka kentinde doğdu. Keio Üniversitesi’nde sosyal bilimler eğitimi aldı. Mezuniyetinin ardından, kız kardeşinin üniversite masraflarını karşılamak için ABD merkezli Oracle Corporation’da hesap yöneticisi olarak çalışmaya başladı. Ancak hayatının seyrini değiştiren bir tesadüf, 2001’de oldu: Bir arkadaşının tavsiyesi üzerine Ico adlı video oyununu oynadı. Bu deneyim, Miyazaki’nin oyun tasarımına duyduğu tutkuyu ortaya çıkardı ve kariyer değişikliğine gitme kararında belirleyici oldu.
29 yaşında, sektörde hiçbir deneyimi olmamasına rağmen oyun dünyasına girmek istedi. Çoğu şirket onu işe almayı reddetse de, FromSoftware kapılarını açtı. İlk olarak 2004’te Armored Core: Last Raven için planlayıcı olarak görev aldı. Projeye geliştirme sürecinin ortasında katılmıştı. Ardından Armored Core 4 ve onun doğrudan devamı olan Armored Core: For Answer oyunlarını yönetti.
Miyazaki, daha sonra şirket içinde başarısız bir proje olarak görülen Demon’s Souls’u üstlendi. Başlangıçta Tokyo Game Show 2009’da olumsuz yorumlar almasına ve satışların beklentilerin çok altında kalmasına rağmen, oyun birkaç ay içinde yeniden ivme kazandı ve Japonya dışındaki yayıncıların ilgisini çekti. Bu başarı, 2011’de çıkan Dark Souls ile pekişti. Oyunun uluslararası yankısı sayesinde Miyazaki, Mayıs 2014’te FromSoftware’in başkanlığına yükseldi. Japonya’da, kariyer değiştiren birinin yalnızca 10 yıl içinde bir şirkette başkanlığa gelmesi eşi benzeri görülmemiş bir durumdu.
2012’de Sony Computer Entertainment, FromSoftware ile yeni bir oyun üzerinde iş birliği önerdi. Miyazaki, sekizinci nesil konsollar için oyun geliştirme olasılığını gündeme getirdi ve bu süreçten Bloodborne doğdu. Her ne kadar FromSoftware’in önceki oyunlarıyla doğrudan hikâye bağlantısı bulunmasa da, Miyazaki oyunun “Demon’s Souls DNA’sını” taşıdığını belirtti. O dönemde Dark Souls II geliştirilmekteydi, ancak Miyazaki yalnızca gözetmenlik yapabildi; her iki oyunu aynı anda yönetmesi mümkün değildi. Daha sonra, Dark Souls III’te baş yönetmen olarak geri döndü. Bu oyunun ardından, kişisel olarak Dark Souls serisini sonlandırmak istediğini açıkladı.
Sonraki projeleri, 2018’de sanal gerçeklik tabanlı Déraciné ve 2019’da çıkan aksiyon-macera oyunu Sekiro: Shadows Die Twice oldu. Sekiro, yılın oyunu dâhil birçok ödül kazandı.
Miyazaki, 2022’de piyasaya çıkan Elden Ring’i yönetti. Bu oyunun evren inşası için Amerikalı fantezi yazarı George R. R. Martin ile iş birliği yaptı. Elden Ring, 25 milyondan fazla kopya satarak tüm zamanların en büyük oyunlarından biri olarak kabul edildi. Son olarak, 2023’te çıkan Armored Core VI: Fires of Rubicon’da başlangıçta yönetmen koltuğunda oturdu; ancak proje ilerledikçe görevi Masaru Yamamura devraldı.
Hidetaka Miyazaki, çocukluğunda çok okuyan biriydi; ancak ailesi maddi imkânsızlıklar nedeniyle ona fazla kitap alamıyordu. Bu yüzden çoğunlukla kütüphaneden kitap ödünç alıyordu. İngilizce fantastik ve bilimkurgu kitaplarını tam anlamıyla kavrayamasa da, içlerindeki resimlere bakarak boşlukları hayal gücüyle dolduruyordu. Miyazaki, oyun tasarım felsefesinin en önemli kökenlerinden birinin bu “hayali tamamlama deneyimi” olduğunu sıkça dile getirmiştir. Ailesi üniversiteye başlayana kadar video oyunları oynamasına izin vermediğinden, gençlik yıllarında Steve Jackson’ın Sorcery! serisi, Dungeons & Dragons ve RuneQuest gibi masaüstü oyunlarıyla da haşır neşir oldu.
Üniversiteye geçtikten sonra video oyunlarıyla tanışan Miyazaki, özellikle Ico, erken dönem Dragon Quest oyunları, The Legend of Zelda ve King’s Field serisinin hayranı oldu. Bunların hepsi, ileride geliştirdiği oyunlara yön veren temel etkilerdi. Ayrıca, Berserk, Saint Seiya, JoJo’s Bizarre Adventure ve Devilman gibi mangalardan; H. P. Lovecraft, Bram Stoker ve George R. R. Martin gibi yazarlardan da yoğun biçimde beslendi. Avrupa mimarisi de Miyazaki için önemli bir ilham kaynağıydı: Özellikle görsel atmosferi ve çevresel hikâye anlatımını bu estetik üzerinden kurguladı. Bunun yanında psikoloji ve sosyolojinin de tasarım tercihlerini etkilediğini belirtmiştir.
Bir projede baş yaratıcı yönetmen olarak çalıştığında, genellikle hikâyenin, diyalogların ve yazıların büyük kısmını bizzat yazar; karakter, yaratık ve seviye tasarımlarında da son sözü söyler. Souls serisinin çok oyunculu mekaniklerine ilham veren olay ise oldukça kişiseldi: Karlı bir yolda arabasıyla ilerlerken önündeki araçların kayarak geri geldiğini görmüş, bölgedeki insanlar birbirlerini sessizce iterek yokuşu çıkarmalarına yardım etmişti. Yardım edenlere teşekkür edemeden ayrılmak zorunda kalmıştı; “Acaba son sıradaki kişi de hedefine ulaşabildi mi?” sorusu zihninde yer etmişti. Bu deneyim, oyunlardaki sessiz ve dolaylı işbirliği sistemine ilham verdi.
Miyazaki, oyunlarının zorluk derecesinin asıl amacının oyunculara eziyet etmek olmadığını, aksine “büyük engelleri aşma” duygusuyla tatmin yaratmak olduğunu vurgular. Ona göre zorluk, oyuncuları farklı karakter yapıları ve silah kombinasyonları denemeye teşvik eder. Ölüm ise bir başarısızlık değil, öğrenmenin parçasıdır: Deneme-yanılma süreciyle ilerleme, özellikle Demon’s Souls’un başarısından sonra kamuoyu tarafından benimsendi. Doğrudan, düz anlatıyı sevmediğini söylemez; fakat oyuncunun ipuçlarını nesnelerden, yan karakterlerden ve çevreden çıkararak kendi yorumunu katmasının çok daha değerli olduğuna inanır.
Bu yaklaşım nedeniyle Miyazaki, oyun dünyasında bir “auteur” yani yaratıcı damgası belirgin sanatçı olarak anılır. Dark Souls ve benzeri yapımları, hem oyuncular hem de eleştirmenler tarafından modern video oyunlarının en etkili eserleri arasında gösterilmektedir.
Shigeru Miyamoto: Nintendo’nun efsanevi oyun tasarımcısı. Super Mario, The Legend of Zelda, Donkey Kong gibi serilerin yaratıcısıdır. Modern video oyunlarının temel taşlarını döşemiş, “oyun eğlencedir” ilkesini tüm dünyaya kabul ettirmiştir.
Hideo Kojima: Metal Gear serisinin yaratıcısı. Sinematografik anlatımı, felsefi göndermeleri ve oyuncuyu doğrudan “hikâyenin içine katma” yöntemleriyle bilinir. Özellikle Metal Gear Solid oyunlarında oyun ile film arasındaki sınırları bulanıklaştırmıştır. Death Stranding ile de “oyuncuyu yalnızlık, bağ kurma ve toplumsal dayanışma” temalarıyla buluşturmuştur.
Sid Meier: Strateji oyunlarının dâhisi. Civilization serisi ile oyun dünyasına damga vurmuştur. Oyuncuya kendi uygarlığını kurma, yönetme ve tarih yazma deneyimini armağan etmiş; bu yönüyle oyunlarda “interaktif tarih” anlayışını geliştirmiştir.
Yu Suzuki: Sega’nın efsane tasarımcısı. Out Run, Virtua Fighter ve Shenmue ile oyun dünyasında hem teknik hem de estetik devrimler yapmıştır. Özellikle Shenmue, açık dünya tasarımının öncülerinden kabul edilir.
Will Wright: Simülasyon türünün ustası. SimCity, The Sims ve Spore gibi oyunlarıyla “oyuncunun kendi hikâyesini yaratmasını” ön plana çıkarmıştır. Onun yaklaşımı, oyun dünyasını yalnızca rekabetten değil, aynı zamanda “yaratma ve deneyimleme” özgürlüğünden ibaret görmüştür.
► Miyazaki’nin oyunları neden bu kadar zor?
Çünkü o, oyuncunun “başarma duygusunu” gerçek bir mücadele üzerinden yaşamasını ister. Ona göre kolay zaferler kalıcı tatmin getirmez. Zorluk, oyuncuya sabır, öğrenme ve keşfetme imkânı sunar. Bu yüzden, yenilmek Miyazaki’nin oyunlarında bir başarısızlık değil, öğrenme sürecinin parçasıdır.
► Dark Souls evreni neden bu kadar etkileyici?
Çünkü Miyazaki doğrudan açıklamaktan ziyade ipuçları ve fragmanlarla örülü bir anlatım tarzı benimser. Oyuncular, metin parçalarından, çevre tasarımından ve düşman tiplerinden kendi hikâyelerini kurar. Bu parçalı mitoloji, oyuncuyu pasif izleyici olmaktan çıkarır, aktif bir “anlam avcısı” yapar.
► Bloodborne neden farklı bir yere sahiptir?
Bloodborne, gotik korku ve Lovecraft etkilerini en yoğun taşıyan oyunudur. Viktorya dönemi atmosferinde geçen yapım, yalnızca refleksleri değil, aynı zamanda bilinçaltımızdaki “bilinmeyen korkusu”nu da harekete geçirir. Bu yüzden hayranları için Bloodborne, yalnızca bir aksiyon oyunu değil, bir kâbus deneyimidir.
► Miyazaki’nin ilham kaynakları nelerdir?
Çocukken kütüphanede okuduğu Batı fantazya romanları (özellikle İngilizce bilmediği için tam anlamadığı ve hayal gücüyle doldurduğu bölümler) onun düş dünyasını şekillendirdi. Aynı zamanda mitoloji, dini semboller, felsefi metinler ve sinema, tasarımlarında önemli rol oynar.
► Elden Ring neden bu kadar çok konuşuldu?
Çünkü Miyazaki, George R. R. Martin ile işbirliği yaparak daha geniş, açık dünya tabanlı bir yapıya imza attı. Elden Ring, Souls oyunlarının karanlık felsefesini korurken, oyuncuya keşif özgürlüğü verdi. 2022’de “Yılın Oyunu” seçilerek hem eleştirmenlerden hem oyunculardan büyük övgü topladı.
Oyun Dünyasında: Dark Souls üçlemesi, Bloodborne, Sekiro ve Elden Ring, türlerinin zirvesi sayılır.
Sinemada: Miyazaki’nin eserleri, doğrudan filme uyarlanmamış olsa da, epik ve gotik sinemanın estetik referanslarını oyunlara taşır.
Edebiyatta: H. P. Lovecraft, J. R. R. Tolkien ve mitolojik metinlerden esinler açıkça görülür.
Oyuncu Kültüründe: “Git gud” mottosu, Miyazaki oyunlarıyla özdeşleşmiş bir deyim hâline gelmiştir.
Hidetaka Miyazaki, oyunları yalnızca eğlencelik bir ürün değil, birer sanatsal deneyim hâline getirmiştir. Onun tasarımları, zorluk ile ödül arasındaki ince dengeyi korurken, oyuncuya hem kişisel hem de felsefi bir yolculuk sunar. Çağımızda “oyun auteur’ü” denildiğinde akla gelen ilk isimlerden biridir.
► DARK SOULS
► BLOODBORNE
► ELDEN RING
► BERSERK
► H. P. LOVCRAFT
