13 Ağustos 1961'de inşaatı başlayan Berlin Duvarı 1989'da yıkılana kadar en az 140 kişinin sınırda ölmesine neden oldu. Bu yılki anmada hayatını kaybeden Türk çocukları öne çıktı.
Fotoğraf: Sebastian Gollnow/dpa/picture alliance
Berlin Duvarı’nın inşasının 64’üncü yıl dönümü anmasında bu hafta, Almanya’yı 28 yıl boyunca bölen sınırda bulunan Spree Nehri’nde boğularak hayatını kaybeden Batı Berlinli çocuklar ön plana çıkarıldı. Onlar arasında, Türk işçi ailelerin çocukları Çetin Mert ve Cengaver Katrancı da vardı.
Berlin Belediye Başkanı Kai Wegner ve çok sayıda resmi ve sivil temsilci ile büyükelçinin katıldığı ve Türkçe ninniler ile açılışı yapılan törende konuşan yazar Dilek Güngör, o dönemde Doğu Almanya sınırları içinde yer alan Spree Nehri’ne düşen ve Batı Almanya’dan giden itfaiyecilerin kurtarması engellendiği için boğularak ölen çocukların trajik hikayelerini ve ailelerinin yaşadıklarını anlattı. Güngör, 1966-1975 yılları arasında yaşları beş ila sekiz arasında değişen Andreas Senk, Cengaver Katrancı, Siegfried Kroboth, Giuseppe Savoca ve Çetin Mert’i anarak, bugünkü May-Ayim Rıhtımı olan Kreuzberg’deki Gröbenufer’de yaşanan olayları hatırlattı.
Doğu Alman sınır birliklerinin kurtarma girişiminde bulunmadığı ve Batı Berlinli kurtarma ekiplerinin nehre girmesine de izin vermediği için hayatını kaybenlerden biri de beş yaşındaki Çetin Mert’ti. Beşinci doğum gününde, 11 Mayıs 1975’te Spree Nehri’ne kaçan topunu almak için nehre giren ve sulara kapılarak boğulan Çetin Mert’in ölümünden ancak beş ay sonra, Doğu ve Batı arasında kurtarma operasyonları için bir anlaşma imzalandı.
Yazar Dilek Güngör, 2000 yılında, Çetin Mert’in 25’inci ölüm yıl dönümünde ağabeyiyle iletişime geçtiğini ve ondan annesinin sadece Çetin’in ölüm yıl dönümünde değil, evladı için her zaman ağladığını öğrendiğini aktardı. Yaşadığı acıyla başetmekte zorlanan ailenin yıllar önce memleketleri Düzce’ye döndüğünü belirten Güngör, “Çetin de Düzce’de gömüldü. Mezar taşında ‘Doğu Berlin’in Utanç Duvarı’nın Kurbanı’ yazıyor” dedi.
Çetin Mert, 11 Mayıs 1975’te beşinci yaş gününde topunun Spree Nehri’ne düşmesi üzerine onu almaya çalışırken suya düştü ve boğularak öldü. Bu hafta düzenlenen anmada çekilen fotoğrafında çiçekler arasında görülüyor Çetin Mert, 11 Mayıs 1975’te beşinci yaş gününde topunun Spree Nehri’ne düşmesi üzerine onu almaya çalışırken suya düştü ve boğularak öldü. Bu hafta düzenlenen anmada çekilen fotoğrafında çiçekler arasında görülüyor
Çetin Mert, 11 Mayıs 1975’te beşinci yaş gününde, oynadığı topun Spree Nehri’ne düşmesi üzerine onu almaya çalışırken suya düştü. Nehrin bu bölümü Doğu Berlin’e ait olduğu için Batı Berlinli kurtarma ekipleri müdahale edemedi.
Olay yerine gelen Batı Berlin polisi ve itfaiyesi, Doğu Alman makamlarından müdahale izni alamadı. Doğu Alman sınır muhafızları, olay yerine yaklaşık bir saat sonra ulaştı ve dalgıçları, Batı kıyısından sadece beş metre uzakta olan çocuğun cansız bedenini sudan çıkardı.
Olaydan ancak yıllar sonra incelenmesine izin verilen gizli belgelerde, iki Doğu Alman sınır askerinin olayı görüp fotoğraf çektiği ancak iletişim imkanları olmadığı için durumu geç bildirdiği ortaya çıktı. Çetin Mert, üç yıl içinde aynı bölgede boğulan dördüncü çocuktu.
Sekiz yaşındaki Cengaver Katrancı, 30 Ekim 1972 tarihinde, Batı Berlin’de Spree Nehri kenarında kuğuları beslerken dengesini kaybedip suya düştü. Olay, Doğu Almanya’ya ait olan nehir sınırında meydana geldiği için, yakındaki bir balıkçı ve olay yerine gelen Batı Berlinli kurtarma ekipleri müdahale edemedi, zira müdahale edilmesi halinde Doğu Almanya sınır birlikleri ateş etme yetkisine sahipti.
Yaklaşık bir buçuk saat süren müzakerelerin ardından Doğu Alman sınır muhafızları, Batılı kurtarma ekiplerinin nehre girmesine yine de izin vermezken, botuyla bölgeye ulaşan Doğu Berlinli dalgıçlar, saatler sonra ancak küçük çocuğun cansız bedenine ulaştı. Cengaver’in cansız bedeni, incelenmek üzere Doğu Berlin’e götürüldü ve annesinin teşhisinden sonra Batı Berlin’e iade edildi. Annenin isteği üzerine sekiz yaşındaki Cengaver Ankara’da defnedildi.
13 Ağustos 1961’deki duvarın inşası ile 9 Kasım 1989’daki yıkılışı arasındaki 28 yıllık süreçte, Berlin’deki sınır engellerinde en az 140 kişi hayatını kaybetti. Bunlardan 91’i, Doğu Alman sınır muhafızları tarafından kaçmaya çalışırken vurularak öldürüldü.
Bu hafta düzenlenen Berlin Duvarı kurbanları anmaları kapsamında ayrıca, 17 Ağustos 1962’de Checkpoint Charlie kontrol noktası yakınlarında vurularak öldürülen Peter Fechter için de Berlin-Kreuzberg’de bir anma töreni düzenlendi. Fechter, kaçmaya çalışırken Doğu Alman sınır muhafızları tarafından vurulmuş ve sınır şeridinde kan kaybından yaşamını yitirmişti.
Duvarın yıkılmasından sonra, Berlin’deki sınır geçişleri neredeyse tamamen şehir manzarasından silindi. Bazı noktalarda bu geçişleri hatırlatan anma işaretleri bulunuyor. Checkpoint Charlie olarak bilinen Friedrich-/Zimmer Caddesi sınır kapısında da kalıcı bir anıt alanı oluşturulması planlanıyor.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
