Joseph Alois Schumpeter (1883–1950), Avusturya’da eğitim almış bir ekonomist, ekonomi tarihçisi ve yazar. 20. yüzyılın en büyük entelektüellerinden biri olarak kabul edilen Schumpeter, özellikle Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi adlı eseri ve “yaratıcı yıkım” (creative destruction) teorisiyle tanınır.
Yaratıcı yıkım ve inovasyon nedir?
Schumpeter’in inovasyon teorisi, “yaratıcı yıkım” kavramı etrafında şekillenir. Bu teori, eski yapıların sürekli olarak yeni yapılar tarafından yıkılıp yerlerine yeniliklerin geçmesini ifade eder. Schumpeter, bu dönüşüm sürecinde girişimciliğin ve inovasyonun temel itici güçler olduğunu savunmuştur.
İnovasyon, mevcut iş kollarının ortadan kalkmasına neden olurken, aynı zamanda yeni meslek alanları ve fırsatları oluşturur. Özellikle teknolojik gelişmeler, bilgi ve beceri gerektiren yeni iş alanlarının doğmasına yol açar.
İnovasyon dalgaları ve geleceğin teknolojisi
Schumpeter’in inovasyon dalgaları tablosu, teknolojik gelişmelerin giderek hızlandığını ve her bir dalga süresinin kısaldığını göstermektedir. Örneğin, ilk inovasyon dalgası yaklaşık 60 yıl sürmüşken, altıncı dalganın sadece 25 yıl süreceği öngörülmekte. İlk dalga su gücü, tekstil ve ticaret odaklıyken; altıncı dalga yapay zekâ, robotik ve sürdürülebilirlik gibi alanlara yoğunlaşıyor. Altıncı dalgadaki inovasyon hızının, önceki üç veya dört dalganın toplamından daha fazla olması ise ayrıca dikkat çekici.
Bu inovasyon döngüleri, gelecekte hangi mesleklerin ön plana çıkacağını ve hangilerinin önemini yitireceğini anlamak açısından da son derece önemli ipuçları sunuyor.
Geleceğin Meslekleri Raporu (2025)
Dünya Ekonomik Forumu’nun 2025 yılı için yayımladığı “Geleceğin Meslekleri” raporu, iş dünyasında yaşanacak dönüşümleri çarpıcı verilerle ortaya koydu. Bu raporda, istihdam rakamlarına göre 2030 yılına kadar reel anlamda en fazla artması veya azalması beklenen meslekler şu şekilde sıralanıyor:
2030’a kadar en çok büyüyen ve azalan meslekler
Artan talep gösteren meslekler:
1. Çiftlik işçileri, tarım işçileri ve diğer tarım çalışanları
2. Hafif kamyon veya teslimat hizmeti sürücüleri
3. Yazılım ve uygulama geliştiricileri
4. İnşaat çerçevecileri, bitiricileri ve ilgili zanaat çalışanları
5. Mağaza satış elemanları
6. Gıda işleme ve ilgili meslek çalışanları
7. Araba, kamyonet ve motosiklet sürücüleri
8. Hemşirelik profesyonelleri
9. Gıda ve içecek servisi çalışanları
10. Genel müdürler ve operasyon yöneticileri
11. Sosyal hizmet ve danışmanlık uzmanları
12. Proje yöneticileri
13. Üniversite ve yükseköğretim öğretmenleri
14. Ortaöğretim öğretmenleri
15. Kişisel bakım yardımcıları
Azalan talep gösteren meslekler:
1. Kasiyerler ve bilet gişesi görevlileri
2. İdari ve yönetici asistanları
3. Bina bakıcıları, temizlik görevlileri
4. Malzeme kayıt ve stok çalışanları
5. Baskı ve ilgili zanaat çalışanları
6. Muhasebe, defter tutma ve bordro memurları
7. Mali müşavirler ve denetçiler
8. Ulaşım görevlileri ve kondüktörler
9. Güvenlik görevlileri
10. Banka veznedarları ve ilgili memurlar
11. Veri giriş elemanları
12. Müşteri hizmetleri
13. Grafik tasarımcılar
14. İş hizmetleri ve idari yöneticiler
15. Hasar değerlendirme uzmanları, müfettişler ve araştırmacılar
Dünya Ekonomik Forumu’nun bu raporuna göre, aşağıdaki iş rollerinin önümüzdeki beş yıl içinde hızlı büyümesi bekleniyor.
Büyümesi ve azalması beklenen iş rolleri
Büyümesi beklenen iş rolleri:
– Dijital ve teknoloji odaklı meslekler
– Yeşil enerji ve sürdürülebilirlik sektörü
– Sağlık ve bakım hizmetleri
– Eğitim ve öğretim alanları
Azalması beklenen iş rolleri:
– Ofis destek ve sekreterlik işleri
– Perakende ve kasiyerlik
– Üretim ve fabrika işçiliği
– Bankacılık ve geleneksel finans hizmetleri
Rapor, dünya genelinde binin üzerinde şirketin katılımıyla hazırlanmış olup, iş dünyasının önündeki en büyük engelin “beceri açığı” olduğunu vurgulamakta. Yapay zekâ, büyük veri ve siber güvenlik gibi teknoloji alanlarındaki yetkinliklere duyulan ihtiyaç hızla artarken; yaratıcı düşünme, dayanıklılık, esneklik ve çeviklik gibi insani becerilerin de önemini koruyacağı belirtilmekte.
Beceri dönüşümü ve yaşam boyu öğrenme
Bir senaryo üzerinden küresel iş gücünün 100 kişi ile temsil edildiği varsayılırsa, bu kişilerin 59’unun 2030 yılına kadar yeni beceriler kazanması veya mevcut becerilerini geliştirmesi gerekecek. Bir becerinin ortalama yarı ömrü 6 yıl iken, 2030 yılına kadar bu sürenin 2,5 yıla düşmesi bekleniyor. Bu da 10 yıldan kısa bir süre içinde ortalama bir insanın bugün olduğundan iki kat daha fazla yeni beceri öğrenmesi gerektiği anlamına geliyor.
Raporda gelecekte en çok talep görecek becerileri şu şekilde sıralanmaktadır.
En çok talep görecek beceriler:
– Teknolojik yeterlilik (örneğin yapay zekâ ve veri analitiği)
– Eleştirel düşünme ve problem çözme
– Yaratıcılık, fikir üretme ve yenilik
– İletişim ve iş birliği
– Esneklik ve adaptasyon yeteneği
Hızla gelişen ve çeşitlenen iş kollarında, teknoloji ile insani becerileri birleştiren bileşik beceri setlerinin daha fazla önem kazanacağı görülmekte.
Geri kalmamak ya da bir adım önde olmak için öğrenmeye ve becerilerimizi geliştirmeye devam etmeliyiz. Bunu yapmanın en iyi yolu, öğrenmeyi bir yaşam biçimi hâline getirmek. Her gün, her hafta yeni şeyler öğrenmek için belirli bir zaman ayırmalıyız. Bu; makale veya kitap okumaktan çevrim içi kurslara katılmaya, atölye çalışmalarına veya konferanslara katılmaya kadar her şey olabilir. Önemli olan, sürekli olarak öğrenmek ve becerilerimizi geliştirmek.
Meslek seçimi ve kişilik uyumu
Diğer taraftan tüm becerilerin tek bir bireyde mükemmel şekilde toplanması çok gerçekçi değil. Her bireyin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanıyarak bu doğrultuda gelişim göstermesi daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Unutmayalım ki kendini iyi tanıyanlar ve “kendini bilenler”, bu hızlı değişimde yepyeni fırsatlar yakalayacaklardır.
Bazı istisnalar dışında herkes her mesleği yapabilir. Ancak herkes aynı mesleği aynı kolaylıkla yapamaz ya da her meslekten aynı tatmini alamaz. Özel yetenek gerektiren meslekler bu genellemenin dışındadır. Bu nedenle bireylerin, yapmak istedikleri işlerin kişilik özellikleriyle ne kadar uyumlu olduğunu araştırmaları ve bu doğrultuda çağın gerektirdiği becerileri kazanmaları büyük önem taşıyor.
Kısaca, inovasyon ve teknolojik dönüşüm iş dünyasını ve meslekleri kökten değiştirmeye devam ediyor. Schumpeter’in “creative destruction” kavramı yalnızca ekonomik bir teori değil, aynı zamanda bireylerin kariyer planlarını ve beceri gelişimlerini yönlendirmede güçlü bir rehber. Kişisel ilgi, yetenek ve çağın gerekliliklerini dengede tutarak yapılan meslek seçimi, bireysel ve toplumsal başarıya ulaşmanın anahtarı olacaktır.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
