Kimlik, bir nüfus cüzdanındaki harfler toplamı değil; aidiyet, arayış ve temsilin çetrefilli hikâyesidir. İnsan, her sabah aynada gördüğüyle mi yoksa içinde taşıdığıyla mı tanımlanır?
Kimlik, bireyin “kim olduğunu” tanımlayan toplumsal, kültürel, psikolojik ve hukuki göstergelerin bütünüdür. Cinsiyet, etnisite, din, sınıf, vatandaşlık, meslek, yaş, cinsel yönelim gibi unsurlar kimliğin yapıtaşlarını oluşturur. Ancak kimlik yalnızca bu verilerin toplamı değil, aynı zamanda bir oluş hâlidir. Sürekli inşa edilen, dönüştürülen, sorgulanan bir gerçekliktir. Dolayısıyla kimlik; hem doğuştan getirilen hem de sonradan kazanılan bir varoluş biçimidir.
Moderniteyle birlikte kimlik kavramı daha bireyselleşmiş bir anlam kazandı. Geleneksel toplumlarda kimlik, daha çok ait olunan topluluğun belirlediği kalıplara göre şekillenirken, modern çağda bireyin kendi kimliğini kurma yönündeki çabası ön plana çıktı. Postmodern dönemde ise kimlik parçalanmış, çoğullaşmış, hatta kimi düşünürlere göre “akışkan” bir hâle geldi. Bugün bir birey aynı anda birden fazla kimliğe sahip olabilir: dijital kimlik, etnik kimlik, cinsel kimlik, politik kimlik ve performatif kimlik gibi…
Kimlik doğuştan mı gelir, sonradan mı inşa edilir?
Her ikisi de. Kimlik hem biyolojik hem de toplumsal bir temele dayanır. Etnik köken gibi bazı yönler doğuştan gelirken, mesleki, politik ya da kültürel kimlik zamanla inşa edilir.
Kimlikler neden çatışır?
Kimlikler, bir “biz” ve “onlar” ayrımı üzerine kuruluysa, toplumsal gerilim kaçınılmaz olur. Aidiyetin savunusu bazen dışlayıcı bir refleksle birleşebilir.
Kimlik ne zaman bir yük hâline gelir?
Toplum, bireyin kimliğini sabit bir kutuya hapsettiğinde, kimlik bir ifade biçimi değil bir yük olur. Özellikle azınlık gruplar için kimlik, hem bir korunma alanı hem de dışlanma gerekçesi olabilir.
Dijital dünyada kimlik nasıl dönüşüyor?
Sosyal medya, bireyin kendini istediği gibi sunabileceği bir sahneye dönüştü. Kimlik burada bir gösteriye, bir “persona”ya dönüşüyor.
Kimlik siyaseti neden bu kadar gündemde?
Çünkü artık insanlar yalnızca ekonomik değil, kimliksel taleplerle de sahneye çıkıyor. Cinsiyet, etnisite, yönelim gibi meseleler siyasal mücadelenin merkezinde.
Fight Club, toplumun dayattığı kimlikleri reddeden bir adamın parçalanmış benliğini işler.
Moonlight, siyahî bir eşcinsel gencin kimliğini keşfetme hikâyesiyle kimliğin hem bireysel hem kolektif doğasını gözler önüne serer.
Judith Butler’ın performatif kimlik kuramı, özellikle queer kuramı içinde büyük tartışma yaratmıştır.
Zygmunt Bauman’ın “akışkan modernite” kavramı, kimliğin artık sabit değil değişken olduğunu vurgular.
Kimlik, sadece bir “ben kimim” sorusunun cevabı değil; aynı zamanda “beni kim yaptı?”, “ben kim olmak istiyorum?” ve “başkaları beni kim görüyor?” sorularının da cevabıdır. Her kimlik biraz maske, biraz kalp, biraz da kalkan taşır. Bu yüzden kimlik, hem içsel bir buluşma hem de dışsal bir müzakere alanıdır.
► GÖZETİM TOPLUMU
► BLING BLING KÜLTÜRÜ
► SOSYAL MEDYA
► TOPLUMSAL CİNSİYET
► FEMİNEN VE MASKÜLEN
