Sosyal medyada herkes bir şeyler yaparken, siz hiçbir şey kaçırmak istemiyor musunuz? İşte bu hisse bir isim verildi: FOMO.
FOMO, yani Fear of Missing Out, bireyin başkalarının katıldığı etkinlikleri, fırsatları veya deneyimleri kaçırdığına dair yoğun bir kaygı ve yetersizlik hissi yaşamasıdır. Bu psikolojik durum özellikle sosyal medya ile daha da yaygın hâle gelmiş; Instagram’da, Twitter’da, LinkedIn’de sürekli olarak “bir şeyler oluyor ve ben orada değilim” düşüncesiyle beslenmiştir. FOMO yalnızca eğlence ya da sosyal etkinliklerle sınırlı değildir; kariyer gelişimleri, yatırım fırsatları, yeni trendler ya da teknolojik gelişmeler karşısında da hissedilebilir.
FOMO terimi ilk kez 2004 yılında Harvard Business School’dan Patrick J. McGinnis tarafından akademik bağlamda kullanıldı. Ancak kavramın kökleri çok daha eskiye, insanların sosyal varlıklar olarak bir gruba ait olma ve dışlanmaktan kaçınma dürtüsüne dayanır. İnternet öncesi dönemde de insanlar, çevresindeki etkinlikleri kaçırmamak için çaba harcardı. Ancak sosyal medya, bu duygunun dozunu olağanüstü artırdı. İnsanlar sürekli başkalarının ne yaptığını, nereye gittiğini ve ne kadar “mutlu” göründüğünü izliyor. Bu da karşılaştırma kültürünü körüklüyor ve “ben eksik miyim?” sorusunu doğuruyor.
FOMO neden özellikle dijital çağda bu kadar arttı?
Çünkü sosyal medya platformları, insanların yalnızca en iyi anlarını sergiledikleri, gerçek zamanlı bir sahne hâline geldi. Sürekli bağlantıda olmak, kaçırma duygusunu artırıyor.
FOMO ile başa çıkmanın yolları neler?
Dijital detoks yapmak, sosyal medya kullanımını sınırlamak, “başkaları ne yapıyor” değil “ben ne istiyorum” sorusuna odaklanmak, FOMO’yu yönetmede etkili olabilir. Mindfulness ve minnettarlık çalışmaları da faydalıdır.
FOMO yalnızca gençlerde mi görülür?
Hayır. Araştırmalar, her yaş grubunun FOMO yaşadığını gösteriyor. Yetişkinler yatırım ve kariyer fırsatlarını kaçırma korkusu yaşarken, yaşlı bireyler değişen dünyaya ayak uyduramama hissine kapılabiliyor.
FOMO’nun psikolojik zararları nelerdir?
Anksiyete, stres, öz-değer sorunları, tatminsizlik hissi ve sosyal izolasyon gibi birçok olumsuz sonucu olabilir. Ayrıca dikkat dağınıklığı ve karar yorgunluğu da FOMO ile bağlantılıdır.
FOMO ekonomik davranışlarımızı da etkiler mi?
Kesinlikle. Kripto para balonları, NFT alımları, “erken kalkan kazanır” temelli kampanyalar ve sınırlı süreli indirimler gibi pek çok pazarlama stratejisi FOMO’ya oynar. İnsanlar fırsatları kaçırma korkusuyla düşünmeden harcama yapabilir.
FOMO, dizilerde ve filmlerde sıklıkla bir karakterin kendini “geride kalmış” hissetmesiyle karşımıza çıkar. Black Mirror’ın “Nosedive” bölümü, sosyal onay bağımlılığına ve FOMO’ya dair sert bir eleştiridir. Netflix belgeselleri (The Social Dilemma, Fake Famous) da FOMO’nun psikolojik etkilerine dikkat çeker. Edebiyatta ise FOMO’yu doğrudan ele alan metinler azdır ama özellikle çağdaş gençlik romanlarında bu hissin izleri sıkça görülür. Ayrıca “hayatı kaçırma korkusu” reklamcılığın da temel dinamiklerinden biridir.
FOMO, modern çağın görünmez salgınlarından biridir. Gittikçe hızlanan ve görselleşen dünyamızda, herkesin her an her şeyi yapabildiği illüzyonuna kapılmak kaçınılmaz. Ancak unutulmamalı: Hayat bir yarış değil; her deneyim kaçırıldığında yıkıcı olmak zorunda değil. Kaçırmak, bazen iyileşmektir. Bazen yalnız kalmak, yeniden bulmaktır. FOMO’nun panzehiri, kişinin kendi iç zamanını ve değerlerini keşfetmesidir.
► DİJİTAL MAHREMİYET
► DİJİTAL YORGUNLUK
► VERİ KAPİTALİZMİ
► PSİKOLOJİK FİYATLAMA
► GÖZETİM TOPLUMU
