Stresin baskıladığı çağımızda, nefesi fark etmek bile devrimsel bir eylem sayılabilir. Mindfulness, kadim öğretilerden çıkıp modern terapi seanslarına, şirket içi eğitimlerden uygulamalara uzanan yeni bir zihin haritası.
Mindfulness, en yalın hâliyle “şu ana bilinçli farkındalıkla tanıklık etme”dir. Kişinin, geçmişin keşkelerine ya da geleceğin belirsizliklerine takılmadan, anda olanı yargılamadan gözlemlemesi anlamına gelir. Türkçeye genellikle “bilinçli farkındalık” ya da “farkındalıklı farkındalık” olarak çevrilen bu kavram, özünde hem zihinsel hem de duygusal bir berraklığa davettir. Budist meditasyon geleneğinden doğmuş, Batı’da Jon Kabat-Zinn’in çalışmaları sayesinde tıbbî ve psikolojik bir araç hâline gelmiştir.
Mindfulness, 2500 yıllık Budist geleneğin kalbinde yer alan sati kavramına dayanır. Ancak Batı’da 1979 yılında Jon Kabat-Zinn’in Massachussetts Üniversitesi’nde başlattığı Mindfulness Temelli Stres Azaltma (MBSR) programı ile bilimsel literatüre girdi. O tarihten bu yana depresyon, anksiyete, kronik ağrı, travma sonrası stres bozukluğu gibi çok sayıda rahatsızlıkta destekleyici terapi olarak kullanılıyor. 2000’ler sonrası hem psikoterapilerde hem de “kurumsal dünyada” bir tür dikkat ekonomisi aracı hâline geldi.
Mindfulness bir din midir, bilim mi?
Ne tam olarak dindir ne de bilimdir. Budist kökenleri olsa da sekülerleştirilmiş versiyonu günümüzde tıpta, psikolojide ve nörobilimde karşılık bulur.
“Anda kalmak” neden bu kadar önemli?
Çünkü zihin çoğu zaman ya geçmişin pişmanlıklarında ya da geleceğin kaygılarında sürüklenir. Anda kalmak, zihinsel enerjiyi şimdiki zamana odaklayarak duygusal yükü hafifletir.
Mindfulness uygulamak için meditasyon şart mı?
Hayır. Nefes takibi, yürüyüş, çay içme ya da konuşma gibi günlük aktiviteler bile mindfulness pratiğine dönüşebilir.
Zihin doluyken “farkındalıklı” olmak mümkün mü?
Aslında mindfulness tam da bu farkındalığı zihin doluyken geliştirme becerisidir. Amaç zihni boşaltmak değil, doluluğu yargılamadan izlemektir.
Mindfulness ile performans artar mı?
Evet, dikkat, yaratıcılık ve duygusal dayanıklılık üzerinde olumlu etkileri olduğu çeşitli çalışmalarla gösterilmiştir. Google, SAP, Apple gibi şirketler mindfulness’ı kurumsal eğitimlerine entegre etmiştir.
Kitap Dünyasında: Jon Kabat-Zinn’in Wherever You Go, There You Are kitabı, Batı dünyasında Mindfulness hareketinin yaygınlaşmasında öncü rol oynamıştır.
Sinemada: Eat Pray Love, The Peaceful Warrior gibi filmler, anda kalmanın dönüştürücü gücünü öne çıkarır.
Dijital Dünyada: Headspace, Calm gibi uygulamalar mindfulness’ın dijitalleşmiş hâlleridir.
Sosyal Medyada: #mindfulness etiketi, Instagram’da ‘estetik huzur’ nesnesine dönüşmüş, kimi zaman yüzeyselleşmiştir.
Mindfulness, sadece bir rahatlama yöntemi değil, zihnin işleyişine dair bir farkındalık kazanma biçimidir. Ancak bu farkındalık da sistemin çarklarına entegre edilmekte, bazen bir “verimlilik” silahına dönüştürülmektedir. Yine de, kişisel pratiğin içtenliği, mindfulness’ı içi boş bir trend olmaktan kurtarabilir. Belki de mesele, dikkatli yaşamak değil, neye dikkat ettiğimizdir.
► ZEN FELSEFESİ
► IKEBANA
► PARAPSİKOLOJİ
► POPÜLER KÜLTÜR
► DÖRDÜNCÜ YOL
